Gửi đến BBCVietnamese. com từ Sài Gòn

Công giáo Hà Nội dưới sự dẫn dắt của Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt đã tiến hành đòi đất như báo chí đã đưa tin, từ vụ 42 Nhà Chung đến Giáo xứ Thái Hà ở 178 Nguyễn Lương Bằng.

Sự việc kéo dài nhiều ngày tháng bằng hình thức cầu nguyện dưới ảnh tượng Chúa của hàng trăm giáo dân, một hình thức đấu tranh bất bạo động.

Và kết quả thì ai cũng biết rồi, hai công viên được nhà cầm quyền cho xây dựng cấp kỳ trên hai phần đất như đã nêu trên.

Về cách làm này của Công giáo, nó không khác mấy việc khiếu kiện đất đai của nông dân kéo dài đã nhiều năm qua.

Dư luận trong và ngoài nước vẫn còn bàn thảo về các cuộc cầu nguyện của người Công giáo Hà Nội

Cả hai, Công giáo và nông dân đều dựa vào văn bản mình có về quyền sở hữu đất đai và có phần ỷ vào công trạng đã đóng góp xương máu cho cuộc chiến tranh chống Mỹ vừa qua.

Việc này, nông dân còn mạnh hơn Công giáo nhiều vì họ là giai cấp quan trọng được chủ nghĩa xã hội cưng một thời, trong số những người đi biểu tình từng nuôi dấu cán bộ thời chiến tranh, có nhiều người có con là liệt sĩ, thậm chí có người là đảng viên.

Vấn đề thời điểm

Thực ra cách làm này đã từng được Hoà thượng Thích Trí Quang (có dư luận nói là người của cộng sản) sử dụng trong vụ Phật giáo Miền Nam Việt Nam: đưa bàn thờ xuống đường để chống lại anh em nhà Ngô Đình Diệm những năm 1962 - 1963.

Vậy thực chất của cuộc đòi đất của người Công giáo như thế nào? Có một số câu hỏi được đặt ra:

Công giáo Việt Nam có thiếu đất lắm không? Tại sao lại tiến hành đòi đất vào lúc này? Có biết làm như vậy sẽ chuốc lấy thất bại? Biết mà tại sao vẫn làm? Thử trả lời dần những câu hỏi như trên, chúng ta sẽ thấy được vấn đề như sau:

Trước hết là đất đai để hành đạo. Công giáo phía bắc VN hiện nay đất không nhiều bằng thời còn là thuộc địa Pháp và hiện nay vẫn ổn hơn thời từ 1954-1975. Công giáo phía Nam VN đất bây giờ ít hơn thời Việt Nam Cộng Hoà.

Tuy nhiên vẫn hơn rất xa so với Trung Quốc. Trong một chuyến du lịch bốn thành phố Bắc Kinh - Thượng Hải - Hàng Châu và Quảng Đông năm 2000, tôi đã để ý tìm nhưng không hề thấy có một nhà thờ công giáo nào trên suốt lộ trình tôi đi qua! Dù tất nhiên đây chưa phải là sự thật.

Kế đến là chọn thời điểm để đòi đất. Đây là thời điểm tốt nhất so với trước kia: Việt Nam đã gia nhập WTO và muốn hợp tác với các nước tư bản, Nhà nước XHCN sau Đổi mới đã thừa nhận quyền tư hữu và thực hiện chính sách bồi thường về giải toả đất đai.

Và đã có nhiều cuộc khiếu kiện đất đai do nông dân tổ chức nhiều năm qua. Một lý do khác cũng rất quan trọng là Việt Nam muốn có sự bình thường hoá với Vatican. Và sau cùng là dựa vào công tham gia vào cuộc chiến tranh giải phóng Miền Nam của giáo dân phía Bắc, điều này giáo dân phía Nam không nhiều người theo như vậy; đa phần theo họ đạo di cư vào Nam sau khi Việt Minh thắng Pháp năm 1954.

Về câu hỏi thứ ba, chắc chắn rằng ngài Ngô Quang Kiệt và hàng giáo phẩm Hà Nội biết rất rõ là họ sẽ bị chính quyền Hà Nội thẳng thừng bác bỏ cái lý đòi đất và sẽ làm mọi cách để chứng tỏ quyền quản lý đất đai của họ. Và thực tế đã xảy ra.

Câu hỏi thứ tư, biết là một chuyện, làm lại là một chuyên khác. Người Công giáo làm như thế vì biết cái mất thì đã mất rồi, mất từ lâu, cái được mới thực sự quan trọng, đó chính là ý nghĩa chính trị mà vụ đòi đất này đã mang về một điểm son.

Và đó chính là thực chất của vấn đề giữa người Công giáo và Nhà nước xã hội chủ nghĩa, mặc dù người Công giáo không trương bảng đòi tự do, dân chủ cho đồng bào của họ, một dân tộc mà ông Hà Sĩ Phu đã nói trên diễn đàn talwas.org là đã liệt kháng sau thời gian dài sống dưới chế độ xã hội chủ nghĩa.

Nhưng người ta không thể dấu được ý nghĩa thật đằng sau việc cầu nguyện đêm ngày dưới ảnh tượng Chúa ở khu đất phố Nhà Chung để đòi lại Toà Khâm sứ của họ, làm sống lại quá khứ lâu dài xung đột giữa Công giáo và Cộng sản VN.

Chỉ có những người quá thơ ngây mới không thấy điều này, cộng sản là bậc thầy về nghi ngờ và đối phó với những kiểu đấu tranh chống họ như vậy.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tiếp Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam 1/10/2008

Tuy nhiên, dù sao biết lợi dụng tình hình nhà nước đang lúng túng trong thời kinh tế thị trường và hội nhập, các phong trào đòi tự do dân chủ trong nước ngày một mạnh hơn.

Các cuộc biểu tình khiếu kiện đòi đất của nông dân đã kéo dài từ nhiều năm qua, các cuộc biểu tình đình công của công nhân đòi tăng lương thường xuyên nổ ra tại các xí nghiệp, gần đây sinh viên và văn nghệ sĩ biểu tình chống Trung Quốc xâm lược Trường sa và Hoàng sa,…

Người Công giáo chọn thời điểm như thế để hành động và hành động theo cách cầu nguyện là rất khôn ngoan.

Sẽ đi đến đâu?

Tất nhiên, sẽ không có điều gì tốt hơn cho họ và cho dân Việt sau đó. Vì sao?

Thứ nhất, nếu là làm chính trị thì thiếu tính minh bạch. Những hành động này chỉ là vì quyền lợi của Công giáo mà thôi, vì thế nó không lôi kéo sự nhập cuộc của đám đông muốn có một thay đổi chính trị tốt hơn.

Thứ nhì, người Công giáo đã có hai cái “dớp” lịch sử, rất khó khi muốn có sự đoàn kết với các tôn giáo khác ở VN, nhất là Phật giáo, một tôn giáo có số tín đồ khoảng 80% dân số.

Cái dớp đầu tiên là con đường truyền giáo của họ ít nhiều có dính với thực dân Pháp.

Cái bất lợi thứ hai là thời Đệ nhất Cộng Hoà ở Miền Nam VN, cố Tổng Thống Sài Gòn Ngô Đình Diệm và anh em ông ta đều là người Công giáo, đã đàn áp Phật giáo một cách thô bạo, tạo cớ cho Mỹ bật đèn để tướng Dương Văn Minh làm cuộc đảo chánh lật đổ vào tháng 11 năm 1963.

Thứ ba, cái bất lợi này nó rất vô hình nhưng là một thực tế, Đức Tổng Giám Mục và các linh mục cộng sự của ông không thể dựa vào sức mạnh của Vatican, giống như những nhà đấu tranh dân chủ Việt Nam cũng đừng hy vọng gì ở chính phủ Mỹ.

Bây giờ khái niệm can thiệp quốc tế đã đổi thay. Trên cơ sở đôi bên cùng có lợi, các nhà nước (Vatican cũng là một nhà nước) là đối tác của nhau, quyền lợi của quốc gia họ là số một.

Các vị chỉ là những diễn viên của một sân khấu nhỏ, sẽ nhận được những quan tâm khích lệ của các chính khách quốc tế, các tổ chức nhân quyền, mà cao nhất là giải Nobel Hoà bình.

Tổng Thống Ngô Đình Diệm của Việt Nam Cộng hòa là người Công giáo

Bỏ tù quí vị thì nhà nước XHCN có vô số lý do mà pháp luật của họ đã dọn sẵn, bỏ tù ai hay không thuộc về quyền chọn lựa của họ.

Những ai kỳ vọng vào Hoa Kỳ hãy nghĩ tới trường hợp lịch sử của chiến tranh Việt Nam, người Mỹ đã bỏ rơi Miền Nam mà không cần biết đến thảm hoạ cho Việt Nam Cộng hòa mà họ là đồng minh lớn nhất.

Sau cùng, Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa đi một nước cờ độc khi tiếp các vị trong Hội đồng Giám Mục Việt Nam để giải thích về luật pháp nhà nước phải trên giáo luật, về luật quản lý đất đai hiện hành, và còn kèm theo những lời khuyên bảo về những sai trái của ngài Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt.

Điều này cho thấy quí ngài lãnh đạo Công giáo vẫn còn quên bài. Và cứ như thế này thì quí ngài còn bại trận dài dài.

Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, một trí thức hiện sống tại TP Hồ Chí Minh.