LTS: Chỉ từ đầu năm tới nay đã có hàng chục vụ nổi loạn xảy ra ở khắp nơi tại Việt Nam, suốt từ trong Nam đến ngoài Bắc (Hà Nội, Hưng Yên, Kiên Giang, Ðồng Nai...) Nếu trước đây, những vụ nổi loạn chỉ ngừng lại ở mức biểu tình, ngăn chặn công an, viên chức chính quyền thi hành các quyết định bất công phi lý thì nay có không ít vụ, dân chúng tấn công công an, viên chức chính quyền, lật công xa, đốt công xa (Ðịnh Quán, Long Thành-Ðồng Nai), nhấn chìm ghe (Kiên Lương-Kiên Giang), phá công sở (Ðịnh Quán), vây nhà viên chức chính quyền (Văn Giang-Hưng Yên), bắt viên chức chính quyền, buộc viết cam kết không xâm hại tới tài sản của họ nữa (Kiên Lương-Kiên Giang)..
Có khá nhiều dấu hiệu cho thấy “nước đang tràn ly” và dưới đây là một cách lý giải nguyên nhân từ đâu. Bài của blogger Gõ Kiến, đã được đưa trên blog của blogger này...
Blogger Gõ Kiến

Dạo gần đây, những người tôi gặp và có dịp hàn huyên tất thảy đều có chung một cách thể hiện khi nói về chế độ đang cầm quyền. Ðó là sự thể hiện rất khác so với thời gian trước. Trong lòng tôi thầm nghĩ, đã đến lúc mà hầu hết người dân nhìn thấy được bản chất lưu manh của những cán bộ công chức nhà nước, lương tâm đã bị con gì đó tha mất từ lâu.

Vừa xót xa cho sự mất mát của người dân trong thời gian qua, vừa mừng vì nó sẽ giúp cho sự thay đổi toàn diện của đất nước trong thời gian tới.

Người bạn làm ở một bộ phận tại sân bay Tân Sơn Nhất vẫn thường nhận được tiền khách cho (tự nguyện cho hay buộc phải cho khoan bàn tới), nay tâm sự đã cảm thấy bất an với những đồng tiền đó. Người ấy muốn được thay đổi công việc, chấp nhận dù tiền ít hơn nhưng tâm thấy yên hơn. Ít tiền hơn thì cũng không phải cúng nạp và khúm núm trước cấp trên như trước nữa. Ít tiền hơn nhưng cảm thấy thoải mái sử dụng đồng tiền do mình làm ra một cách chân chính. Tôi hỏi : Sao bây giờ lại cảm thấy như thế? Bạn tôi trả lời : Chán lắm mày ạ, tao nhìn thấy sắp sập đến nơi rồi, lo cho mình được thanh thản chút nào hay chút ấy.

***

Người bạn hiện đang tự làm chủ một cơ sở kinh doanh nhỏ cũng chia sẻ là cảm thấy mình đã quyết định đúng khi không tiếp tục ở lại phục vụ lâu dài trong môi trường quân đội (lý tưởng thưở trai trẻ của anh). Anh say sưa hát những bài nhạc đỏ trong buổi karaoke họp mặt bạn bè nhưng đưa ra một kết luận trong “tăng ba” của chúng tôi là quân đội thời nay không còn giống như quân đội thời xưa. Gia đình anh đã ba đời tham gia cách mạng. Nhưng thật may cho anh đã có ngã rẽ đúng lúc (và tất nhiên bị gia đình quở mắng một trận tơi bời). Nếu ở trong quân ngũ, đến hôm nay không biết anh sẽ về đâu với cái tính thẳng như ruột ngựa của mình vì trong đấy như một xã hội phong kiến thu nhỏ, nơi cấp trên là vua, là quan phụ mẫu của cấp dưới. Thăng quan tiến chức không phải đến từ sự phấn đấu phụng sự quốc gia, dân tộc mà đến từ sự ganh đua nhau cung phụng cho cấp trên. Bây giờ đâu có chiến tranh để thấy lòng mình hướng về những điều cao cả mà bất chấp tính mệnh. Thấy cái cách chính quyền hành xử về vấn đề Trường Sa-Hoàng Sa mà xót lòng quá.

Nếu còn làm một người lính mà phải câm lặng trước sự việc đó thì tức đến chết, còn nếu phản ứng thì chắc anh sẽ bị mức kỉ luật nặng nhất của quân đội. Nay là một người dân bình thường, anh có thể nói những điều mình nghĩ với bạn bè và mong có một ngày phải thay đổi để lý tưởng của anh được sống cùng hồn thiêng sông núi. Anh nói: Tao thấy một đảng độc quyền toàn chỉ có chuyện xấu, tao ủng hộ đa đảng.

Người bạn làm kế toán trưởng cho một doanh nghiệp loại vừa và nhỏ, khi nhắc đến các vị cán bộ quản lý thuế của công ty (một quận nội thành Hà Nội nổi tiếng với các trò ăn chia trắng trợn) thì tuôn ra một tràng bức xúc, khiến người nghe không khỏi lắc đầu ngao ngán. Trong tình hình đầu ra của công ty đang bị thu hẹp bởi không còn đơn hàng xuất khẩu, tiền bạc không có đủ để xoay các chi phí đầu vào, khiến công ty gặp khó khăn tứ bề. Song khi công ty gắng hoàn tất hồ sơ xin hoàn thuế giá trị gia tăng đầu vào để lấy tiền về xoay sở thì nhận ngay một đề nghị “chia đôi, ứng 1/2” (tức chia 50% và ứng 25%), nếu đồng ý, trong vòng một tuần sẽ có kết quả. Vị cán bộ thuế lý luận: “Thời buổi này, ai có tiền mặt là vua, bên em biết điều thì kịp có tiền mà duy trì, còn không thì ráng chờ bọn anh làm đúng qui trình, hồ sơ xin hoàn thuế đang chất đống ở chỗ bọn anh, bọn anh giải quyết theo thứ tự, lúc nào đến hồ sơ của em thì sẽ báo, đang buổi giao thời giữa luật thuế giá trị gia tăng cũ và mới (mới áp dụng từ 1 Tháng Giêng 2009), nên bọn anh phải xem kỹ chứ làm trật thì ai gánh trách nhiệm cho bọn anh”. Bạn tôi rủa xả cho bạn bè nghe (có dám nói với cán bộ thuế đâu - thế mới khổ) : “Người ta sắp chết đến nơi rồi mà hắn còn đòi ăn dày đến thế, qui với chả trình, cũng là các bố hết chứ ai vào đây, đồ chó tha quạ bắt”. Rồi hỏi bọn tôi: “Vậy bây giờ tớ phải làm gì? Chịu thì tức chết, không chịu thì cũng tức chết, mà cha giám đốc nhà tớ cũng hết đường rồi, không có tiền để xoay việc khác thì chết cả đám, giá mà có ai quét hết đám giặc này cho tớ đỡ tức”

Tôi thầm nghĩ: Sẽ đến ngày ấy thôi !

Cô hàng xóm gần nhà, trong một buổi tối tạt qua tâm sự với ông bà già nhà tôi, cho biết, cô có đứa con trai nhỏ học lớp 6, thằng bé học cũng khá, phải tội hơi nhút nhát. Không biết tiêu chí thế nào mà được chọn vào danh sách đề cử đi thi môn Toán cấp quận. Nghe con về báo như vậy, cô thấy mừng cho con. Thời gian ôn thi tại trường nhằm chọn ra học sinh được đi thi chính thức mất khoảng một tháng rưỡi. Hôm rồi nhà trường, mời các phụ huynh có con được đưa vào danh sách lên họp.

Họp xong về nhà cô phân vân quá, bởi các khoản phải đóng cho nhà trường để con học ôn nghe đâu lên tới vài triệu (tiền bồi dưỡng cho thầy dạy, tiền mua tài liệu, tiền cơ sở vật chất của nhà trường...) mà còn chưa hết, vì con cô hơi nhút nhát nên cần được luyện riêng với một thầy khác nhằm có thể mạnh dạn hơn khi thi vấn đáp và phí tổn khoản này cũng gần bằng khoản kia. Thầy trực tiếp nói riêng với cô: Nếu chị lo cho em ấy được chọn vào danh sách chính thức đợt này thì chị khỏi lo kết quả học tập cả năm nay của em, bảo đảm được học sinh giỏi, như thế là tốt lắm đấy. Nghe xong cô vừa lo (kiếm đâu ra tiền trong tình cảnh chồng cô - lao động chính trong nhà - đang bữa làm, bữa không vì xí nghiệp hết việc) vừa mừng cho con. Tuy nhiên, khi tình cờ nói chuyện với một vị phụ huynh khác, ngay sau buổi họp với nhà trường, cô mới té ngửa là thầy kia cũng gợi ý y chang như vậy, chỉ có số tiền luyện riêng thì khác, cao hơn số tiền thầy kia nói với cô (có lẽ vì nhìn vị phụ huynh này sang trọng hơn hẳn cô) và thầy cũng bảo đảm là con của vị phụ huynh này sẽ được chọn vào danh sách chính thức... Cô "bức xúc" quá, vừa thương con mình vừa xấu hổ về cách “đào tạo” của nhà trường nhưng cô không dám có phản ứng thái quá vì con cô vẫn còn phải học ở ngôi trường này đến hết lớp 9. Ðiều cô khó xử là làm sao để con không thấy thẹn với các bạn (nếu không được chọn) và cô không mất tiền một cách vô ích (chỉ để lấy lòng thầy), trong khi gia đình còn biết bao khoản phải lo toan. Tiến thoái lưỡng nan. Cô đặt câu hỏi cho ông bà già nhà tôi : Các bác xem bao giờ mới hết nạn giáo dục kiểu này? Nói thật, em làm được gì mà không ảnh hưởng đến con là em làm ngay.

Câu chuyện với anh tài xế taxi (trong comment trên blog “trandongchan”) ngày 14 Tháng Hai cũng tương tự.  Anh kể: Sáng nay, khi thấy một nhóm áo xanh đang bắt hàng của các cô, dì bán ốc trên một cây cầu, quá bất nhẫn nên anh đã ngừng xe, giúp mấy cô, dì thu dọn đồ, đồng thời cản mấy anh áo xanh làm nhiệm vụ. Với vài tài lẻ anh không bị bắt vì lỗi đậu xe chiếm lòng cầu, cản trở người thi hành công vụ nhưng anh gọi những người mặc áo xanh đó là “kẻ cướp có giấy phép hành nghề”. Nghe tôi nói phong phanh, các công ty xăng dầu đang than bị lỗ, chắc sắp tới, giá xăng sẽ tăng, anh lập tức phản ứng : “Ðồ làm ăn gian lận” và xếp các công ty xăng dầu vào nhóm “kẻ cướp có giấy phép hành nghề”. Anh bảo người nghèo ở nơi khác đã khổ, người nghèo ở Việt Nam còn khổ gấp bội vì chẳng được ai bảo vệ và: Nếu anh có quyền, anh sẵn sàng bắn bỏ hết những kẻ đang núp bóng công quyền mà làm chuyện bất công, bất chấp hậu quả. Anh cũng mong tiếng nói dân chúng được lắng nghe. Nếu có ai đứng lên, ‘cầm đầu’, anh sẽ gia nhập ngay để lật đổ chính quyền này. Anh tin rằng, nếu mình không lật đổ chính quyền này thì khi có nước nào đó đánh chiếm Việt Nam, chắc chắn sẽ mất nước vì dân chúng sẽ đi theo ngoại bang do chán chế độ này rồi, bây giờ, ai cho họ điều tốt hơn, họ sẽ theo thôi.

Gần nhất là vấn nạn ăn chặn tiền hỗ trợ Tết cho người nghèo, diễn ra ở hầu hết mọi nơi. Nguyên nhân do dâu ? Ông bà có câu: “Thượng bất chính, hạ tất loạn”. Ở cấp càng cao, “ăn” của công càng mạnh. Trên “ăn” được, sao dưới lại không thể. Trên đã “ăn” làm sao cấm dưới “ăn”.  Ăn, ăn, ăn... đã trở thành một thứ văn hóa phổ biến đến mức người dân buộc phải chung sống với nó. Bất kỳ người dân nào cũng biết câu “đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn” trong mọi hành xử với những cán bộ chính quyền, thuộc các cơ quan quản lý nhà nước...

Còn nhiều, nhiều câu chuyện như vậy nữa. Bây giờ, lúc mà cuộc sống của hàng triệu người rơi vào đường cùng, vì khủng hoảng kinh tế đang ngày thêm trầm trọng, mà họ vẫn phải cung phụng cho lớp người mà lương tâm đã bị chó tha, quạ bắt thì điều gì sẽ xảy ra ?  Công nhân đình công phản đối lương thấp, thất nghiệp kèm đói kém, xã hội bức bối khiến các vụ án mạng ngày càng rùng rợn, nông dân hợp lực chống chính quyền cướp đất, sinh viên trao tay truyền đơn kêu gọi thay đổi, trí thức viết những bài phản biện trên mọi phương diện...

Tâm của người dân đã bất phục. Trí của người dân đang đặt ra những câu hỏi mà chính quyền này khó có thể trả lời. Tiền đề của một cuộc khủng hoảng chính trị đang hiển hiện từng ngày, từng ngày... Lòng dân đang chuyển. Ai xoay ngược được bánh xe lịch sử thì... cứ thử xem !