...chỉ là một hài kịch chính trị...

Nhiều nước dọa bán công khố phiếu Mỹ để mua trái phiếu IMF

Tuần qua, đô la Mỹ lại tuột giá so với các ngoại tệ mạnh khác, mà một trong những nguyên nhân là một vài quốc gia như Trung Quốc, Nga hay Brazil vừa cho biết ý định sẽ bán bớt công khố phiếu Mỹ trong kho dự trữ ngoại tệ của họ để mua trái phiếu của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF .

Câu hỏi đặt ra là liệu việc bán cả trăm tỷ đô la trái phiếu của công khố Hoa Kỳ có sẽ tác hại đến uy thế của nền kinh tế Mỹ hay không và liệu trái phiếu IMF  có thể thay thế được công khố phiếu Mỹ hay không? Trả lời phỏng vấn của RFI, chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa tại Hoa Kỳ cho rằng ý định bán bớt công khố phiếu Mỹ chỉ là một hình thức đe dọa chứ trong thực tế, các nước vừa kể vẫn chưa thay thế được đồng đô la.

RFI: Xin kính chào anh Nguyễn Xuân Nghĩa. Tuần qua, đô la Mỹ đã lại tuột giá so với đa số các ngoại tệ mạnh trên thế giới khi có tin là Trung Quốc, Nga, Brazil và có khi cả Ấn Độ sẽ bán bớt công khố phiếu Hoa Kỳ trong khối dự trữ ngoại tệ của họ để mua trái phiếu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Liệu quyết định của các quốc gia nói trên có báo hiệu một trào lưu suy sụp của Mỹ kim không?

Nguyễn Xuân Nghĩa: - Tôi có thể làm cô và thính giả thất vọng khi nói rằng đây chỉ là một hài kịch chính trị được trình diễn trên sân khấu kinh tế tài chánh thế giới! Trước hết, và nối tiếp quan điểm họ đã nêu lên từ hồi tháng Ba, trước Thượng đỉnh của khối G-20 tại Luân Đôn vào đầu tháng Tư, các nước như Trung Quốc, Liên bang Nga, Brazil và Ấn Độ muốn tiến tới việc lập ra một loại ngoại tệ dự trữ quốc tế để thay thế dần đồng Mỹ kim.

- Vì vậy, họ đã đề nghị cải tổ Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF  để kể thêm nhiều ngoại tệ khác trong một rổ ngoại tệ đa dạng hơn hầu giảm bớt vị trí khuynh đảo của Mỹ kim khi nước Mỹ cứ vay tiền tiêu xài một cách vô trách nhiệm. Tuần qua, các nước nói trên mới bắn tiếng là họ sẽ bán ra khoảng 70 tỷ Mỹ kim Công khố phiếu Mỹ họ đang có trong tay để mua trái phiếu của Quỹ Tiền tệ. Trung Quốc sẽ bán 50 tỷ, Nga và Brésil sẽ bán mỗi nước 10 tỷ, và Ấn Độ có thể sẽ hưởng ứng trước khi bốn nước tiến vào hội nghị BRIC bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc, tại Nga trong từ 16 đến 18/6 tới đây.

RFI: Nhưng vì sao anh lại kết luận ngay từ đầu rằng đây là hài kịch chính trị trên sân khấu tài chính quốc tế?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Trị giá của tổng số Công khố phiếu Mỹ hiện ở khoảng 11.000 tỷ đô la. Các nước có bán ra không phải 70 tỷ mà 100 tỷ thì cũng chưa thể làm thị trường tín dụng Mỹ suy sụp. Trung Quốc đang làm chủ chừng 750 tỷ Công khố phiếu Mỹ, bây giờ họ có dọa bán 50 tỷ thì cũng chưa đủ làm thay đổi cán cân đổi chác hay dọa nạt giữa hai nước với nhau. Nga đang làm chủ 140 tỷ đô la Công khố phiếu Mỹ nên có bán ra 10 tỷ vẫn chưa làm nước Mỹ giật mình.

- Ngược lại, nếu vì việc bán tháo ấy mà Mỹ kim tuột giá, thí dụ như 3-4%, thì chính các chủ nợ kia của Mỹ sẽ thấy tài sản của họ lưu trữ bằng Mỹ kim mất giá 3-4%. Cái oái oăm và phải nói là bất công là Mỹ kim đang là ngoại tệ dự trữ mạnh nhất thế giới.

- Rủi ro cho trái phiếu hay công khố phiếu Mỹ sẽ thể hiện dưới dạng lạm phát làm tiền Mỹ mất giá mà làm các xứ khác bị thiệt. Thành thử, quyết định bán ra Công khố phiếu chỉ là một cách dọa già về chính trị mà thôi.

RFI: Xin sẽ trở lại chuyện ấy sau, nhưng phải hỏi anh tiếp là nếu các nước bán Công khố phiếu Mỹ để mua Trái phiếu của Quỹ Tiền tệ IMF  như họ nói thì loại trái phiếu ấy là gì, chúng có là công cụ đầu tư tài chính khả dĩ thay thế Công khố phiếu Mỹ được không?

Nguyễn Xuân Nghĩa: - Đây là cái vế thứ hai của hài kịch chính trị ấy, vì vậy tôi mới phải nhắc tới ý kiến của các nước được đưa ra ba tháng trước, là dùng Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF  làm cơ chế lập ra loại ngoại tệ dự trữ toàn cầu thay thế Mỹ kim.

- Quỹ này mở một "bát họ" cho các hội viên chung tiền lập ra cơ chế cấp cứu tài chính cho hội viên nào bị hoạn nạn. Trong "bát họ" ấy, thế lực mỗi hội viên tùy vào số tiền chung góp và cho tới nay, Mỹ giữ vị trí khuynh đảo vì đóng góp nhiều nhất. Các nước muốn pha loãng thế lực của Mỹ thì phải châm nhiều tiền hơn, là điều họ bắt đầu làm từ tháng Tư.

- Ba nước vừa muốn bán 70 tỷ đô la Công khố phiếu của Mỹ là để dùng tiền đó châm vào Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tức là chung thêm vào "bát họ" vừa nói ở trên. Họ mong là loại tiền tổng hợp ấy sẽ phản ảnh một cơ cấu đa diện hơn và tiến dần đến việc thay thế Mỹ kim.

- Bây giờ, qua chuyện chuyên môn về Trái phiếu ấy: hội viên nào mà nhất thời cần tiền thì có thể vay tiền trong bát họ đó, gọi là Quyền Trích xuất Đặc biệt - Droit de Tirage Speciaux hoặc nói tắt theo Anh ngữ là SDR. Đấy là Trái phiếu của Quỹ Tiền tệ. Cái kẹt là loại trái phiếu này có mức lưu hoạt - là khả năng đổi ra tiền mặt - rất thấp vì chỉ có thể mua bán giữa ngân hàng trung ương của các hội viên với nhau, chứ chưa thể giao dịch tự do trên các thị trường tài chánh quốc tế.

- Chính Tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế là ông Dominique Strauss-Kahn đã tuyên bố hôm Thứ Sáu vừa qua tại hội nghị cấp Bộ trưởng của khối G-8 ở Lecce của Ý, rằng Trái phiếu của Quỹ sẽ là một thị trường "nhị đẳng", hạng hai, và rất nhỏ. Quả như vậy, nhìn từ giác độ lợi ích về đầu tư tài chánh thì thị trường này chưa đủ hấp dẫn, với vỏn vẹn có mấy trăm tỷ đô la, lại giao dịch trong điều kiện vẫn còn hạn chế cho tới khi Quỹ này sửa lại quy chế. Cho nên còn lâu loại tiền tệ tổng hợp này mới có thể thay thế được Mỹ kim.

RFI: Bây giờ, xin trở lại chuyện anh nói là dọa già về chính trị chứ không hẳn vì lợi ích đầu tư tài chính hay bảo toàn trị giá tài sản, các nước khác nghĩ sao về vụ này?

Nguyễn Xuân Nghĩa: - Sau khi Đệ nhất Phó thống đốc của Ngân hàng Trung ương Nga loan tin là Nga sẽ bán 10 tỷ đô la Công khố phiếu của Mỹ thì Bộ trưởng Tài chính Nhật tuyên bố hôm Thứ Sáu là Nhật vẫn có niềm tin "không thể lay chuyển" vào Công khố phiếu Hoa Kỳ! Tin này vừa loan ra, Công khố phiếu Mỹ liền lên giá và phân lời sụt ngay sáu điểm!

- Sau đấy, Bộ trưởng Tài chính Nga cũng nói theo, rằng Liên bang Nga chưa dự trù thay đổi chính sách về dự trữ ngoại tệ bằng đô la của họ. Nôm na là Nga chưa đổi chiến lược đẩu tư để bán tháo Mỹ kim như nhiều người suy đoán, ít ra là trong cả năm nữa.

RFI: Thưa anh, những phát biểu ấy có nghĩa là gì đối với vị trí của đồng Mỹ kim?
Nguyễn Xuân Nghĩa: - Điều ấy có nghĩa là xứ nào cũng nói mạnh là phải gây sức ép với Hoa Kỳ để giảm bớt thế lực đồng Mỹ kim, kể cả việc bán ra tài sản đầu tư của họ dưới dạng Công khố phiếu Mỹ. Nhưng thực tế thì chưa được như vậy.

- Chủ nợ lớn thứ nhì của Mỹ sau Trung Quốc là Nhật Bản thì không muốn hạ bệ Mỹ kim hay bán tháo Công khố phiếu Mỹ, vì nếu đô la sụt giá, đồng yen Nhật lên giá là xứ này khó xuất cảng nên sẽ lại tuột vào suy thoái. Nga cũng phải nói vuốt là chưa muốn bán tài sản Mỹ vì càng bán chính họ càng lỗ!

RFI: Thưa anh, tương lai rồi sẽ ra sao, thế giới có tìm ra một ngoại tệ nào thay thế Mỹ kim không, khi mà nước Mỹ cứ tiêu xài và vay mượn lung tung nhu vậy?

Nguyễn Xuân Nghĩa: - Đơn vị tiền tệ của một nước mà có trở thành ngoại tệ dự trữ của quốc tế là do thực lực kinh tế của nước đó, chứ không thể do quyết định của bất cứ định chế nào. Không ai có thể phán quyết rằng tiền này hay tiền kia sẽ là tiền quốc tế. Vì vậy, với tất cả những bất toàn của nó, Mỹ kim sẽ còn ngự trị khá lâu, khi kinh tế Mỹ vẫn có trọng lượng nặng nhất và khả năng xoay trở nhanh nhất, kể cả khả năng in ra giấy bạc trả nợ thiên hạ!
- Lý do là Mỹ có một thị trường tiêu thụ 11.000 tỷ đô la hàng hoá của thế giới nên bán hàng cho Mỹ xong là thế giới phải nhận tiền Mỹ về! Thứ hai, trong khối dự trữ ngoại tệ của cả thế giới ở khoảng 7.000 tỷ đô la, Mỹ kim giữ tỷ trọng là hơn 62%, so với có 25% của đồng euro. Thứ ba, trị giá Công khố phiếu Mỹ bằng tổng số công khố phiếu của năm quốc gia đứng sau và chỉ thua Nhật, mà lại có giá trị cao hơn Công khố phiếu Nhật vì Nhật mắc nợ còn nặng hơn Mỹ. Thứ tư, về sự vận hành của các định chế, thì để bảo vệ Mỹ kim, Hoa Kỳ có một định chế độc lập và có quyền quyết định linh động gần như lập tức, là hệ thống Ngân hàng Trung ương của họ. Thí dụ như nếu cần là họ in bạc ra xài! Trong khi ấy, Ngân hàng Trung ương Âu Châu của khối euro, hay các ngân hàng trung ương Nhật hoặc Anh lại không có khả năng biến báo đó.

- Sau cùng, không có nền kinh tế nào, kể cả khối euro hay nền kinh tế của đồng Anh kim lại có đủ chiều sâu để nhận vào hay bán ra cả trăm tỷ đô la Công khố phiếu một ngày mà không bị chấn động. Vì ngần ấy lý do, Mỹ kim vẫn chưa bị đoạt ngôi. Không phải vì nó quá mạnh mà vì các nước kia còn quá yếu. Còn lại, chỉ có chuyện hù dọa chính trị mà thật ra cũng cần thiết để Chính quyền Obama biết tiêu xài có trách nhiệm hơn!

RFI: Câu hỏi cuối thưa anh. Tuần này sẽ có hội nghị đầu tiên của bốn nước trong khối BRIC. Bốn nước này có thể quyết định những gì với nhau?

Nguyễn Xuân Nghĩa:  Bốn quốc gia Ấn Độ, Brazil, Liên bang Nga và Trung Quốc, mà tôi gọi là "Tứ cường hạng hai", chỉ có một mẫu số chung là có nền kinh tế tân hưng, đang phát triển, kể cả trường hợp của Nga là thành viên của khối G-8. Vì đặc tính chung ấy, họ đang muốn trở thành một khối và sẽ lần đầu họp thượng đỉnh với nhau vào tuần này.

- Trước khi vào hội nghị cả bốn nước đều "thi đua chống Mỹ" với nhau khi tuyên bố sẽ bán Công khố phiếu Mỹ để giảm uy thế đồng Mỹ kim. Nhưng họ chỉ nói vậy rồi thôi, như ta vừa thấy Bộ trưởng Tài chánh Nga trấn an Bộ trưởng Tài chính Mỹ ở hội nghị G-8 tại Lecce rằng Nga chưa thay đổi chính sách về dự trữ ngoại tệ của họ.
- Tôi thiển nghĩ rằng ngoài mẫu số chung là có nền kinh tế đang phát triển, các nước này có rất nhiều dị biệt về địa dư, kinh tế và về mục tiêu chính trị nên chưa thể là một khối đồng nhất. Cùng lắm thì họ muốn là tiếng nói đại diện các nước đang phát triển trên thế giới trước các nước công nghiệp Tây phương, nhất là Hoa Kỳ.
- Trong phạm vi ấy, Trung Quốc có thể khai thác được nhiều lợi thế hơn cả. Nhưng tôi thiển nghĩ rằng hội nghị của nhóm BRIC này vẫn chưa thể đi đến quyết định gì đáng kể về cả kinh tế lẫn ngoại giao chính trị.

RFI: Xin cám ơn chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa.