Tôi đứng bên trong khung cửa kính nhìn ra ngoài vườn sau nhà, một đàn năm sáu con chim ngực đỏ ở đâu bay đến nhẩy nhót trên bụi cây sau vườn, tung hất những đám tuyết đang bám trên cành. Ðó là những con chim Robin, ở quê nhà, chúng có tên là chim chào mào. Chúng làm cho khung cảnh tĩnh mịch yên ả trong tuyết bỗng sinh động hẳn lên với mầu sắc của những cái ức nâu đỏ nổi bật trong mầu tuyết trắng. Mỗi khi chúng chuyền cành này sang cành khác, với một cái nhún rất nhẹ làm tuyết tung chùm bụi trắng lên, tôi nhìn thấy cái ức mầu đỏ như một vệt mầu vẩy vào khung vải căng bằng tuyết sau lưng chúng. Ðẹp ơi là đẹp! Không biết chúng có nhặt được con sâu Mùa Ðông nào trong những lùm cây lạnh giá đó? Chim Robin vùng Tây Bắc Mỹ xuất hiện Mùa Ðông, từ Tháng Mười Một cho đến Tháng Ba Dương lịch.

Có một vài loại chim ở vùng Tây Bắc Mỹ vào vườn sau, tôi đã thuộc tên, sau khi tìm hiểu về chúng:

- Chim Townsend's Warber, mình tròn bằng nắm tay đứa trẻ lên ba, lông chúng có hai mầu đen và vàng cũng là chim Mùa Ðông, vào vườn sau nhà tôi vào dịp Tháng Ba. Cùng vào Tháng Ba với chúng có những con Black-capped Chickadee, đầu đen tròn, hai má trắng, mình cũng tròn xoay, mầu xám, to bằng một quả chanh. Tôi hay bắt gặp chúng trên cành đào vào dịp cây đang ra hoa.

- Chim Pine Siskin có mầu nâu giống chim sẻ quê nhà thường đến vào Tháng Mười Một đến Tháng Hai, nhưng thỉnh thoảng chúng hay đáo qua, đáo lại vào bất cứ lúc nào trong năm.

- Những con Rufous Hummingbird mới thật đáng yêu, chúng nhỏ xíu mà đập cánh liên hồi. Thượng Ðế hay thật, làm thế nào mà Ngài không cho nó nghỉ đến một giây, ngay cả khi nó cúi xuống uống nước trên một cái lõm đá, hai cánh nó cũng đập đến chóng mặt người đứng ngắm. Chúng là chim Mùa Hè, Tháng Năm chúng tới.

- Rồi còn anh chàng Blue Jay nữa, anh này gọi là “tốt mã dẻ cùi” chỉ được cái bộ lông xanh biếc, óng ả, nhưng không biết hót, khi anh hót, nghe như tiếng chim lợn ở quê nhà kêu, chán lắm! Thế mà anh lại đến vào Mùa Thu, là mùa thơ mộng và lãng mạn nhất.

Còn nhiều nữa nhưng tôi không thuộc hết tên và cũng tại vì chúng chỉ ghé qua vườn nhà tôi như khách du lịch, làm sao mà nhớ mặt được. Tôi cũng có treo trên cành cây những hộp hạt giống cho chúng tới ăn, có treo nhà chim cho chúng vào đẻ trứng. Ðôi ba khi được nhìn cảnh chim trống tha mối về cho chim mái ấp trứng, cảm động như đời sống loài người. Ðặc biệt có cặp Hummingbird, chúng không vào cái nhà nhỏ tôi treo mà chúng tìm ra được một cái lỗ hổng nhỏ giữa hai bức tường (tường ngoài và tường trong của căn nhà) Chúng cứ hàng năm đến, rồi đi, coi như một cái motel, chúng hài lòng nhất.

Những con chim không thuộc về Mùa Ðông, bây giờ chúng trốn tuyết phương nao?

Cơn mưa tuyết đầu tiên của Mùa Ðông năm nay trút xuống thành phố Seattle 4 inches, ngưng mấy tiếng, tiếp tục rơi, bây giờ cái lan can trước nhà đã được 12 inches. Năm nay tuyết xuống liên tiếp trong một tuần, có thể còn kéo dài hơn nữa. Khu nhà tôi ở sát hồ, nên ấm hơn những người bên kia dẫy núi, họ ở cao hơn và tuyết rơi hầu như vô định. Tôi không biết ở những khu đó tuyết cao thế nào rồi. Nhìn tuyết thổi xuống từng cơn phủ kín cảnh vật một mầu trắng toát thấy đẹp đến rùng mình. Trên truyền hình người phát ngôn viên khăn áo mặc xù xì, găng tay, nón nỉ, đứng cầm chiếc máy mi-cô ngay giữa xa lộ, tuyết thổi trắng xóa phủ lên anh, anh đứng tường trình tai nạn xe cộ trong cái vòng tròn tuyết xoay quanh mình. Sau lưng anh là những chiếc xe đâm chúi đầu vào nhau trông rất thân thiện; có chiếc lăn quay như muốn ăn vạ với đất trời, trong khi đó từng đàn bướm tuyết vẫn tung bay trong bầu trời xám pha hồng. Kinh nghiệm của những người sống ở nơi có tuyết, khi nhìn thấy bầu trời pha hồng, yên tĩnh, khô, chính là lúc chờ đợi tuyết sẽ rơi xuống bất cứ lúc nào, hoặc tiếp tục rơi. Những vùng trên cao, cách nơi tôi ở khoảng nửa tiếng lái xe về hướng Bắc, tuyết dầy đến không nhấc được chân lên mỗi bước đi.

Sợ nhất là sau khi tuyết rơi, trời khô và độ lạnh xuống thấp. Mọi nẻo đường sẽ đông cứng lại, một lớp đá trong suốt trải bên trên, (gọi là black ice) không nhìn thấy vì mầu đen của nhựa đường bên dưới, chân bước hay bánh xe cán lên nguy hiểm như nhau. Tuyết rơi nhiều quá làm nặng trĩu, gẫy xuống những cành thông, cành phong; có cành rơi nửa chừng, như cánh tay gẫy không muốn rời xa thân thể. Có bụi cây như được cho vào tủ đá, những chùm lá chín nhũn như được luộc trong nước sôi. Những con sóc và những con thỏ hoang biến mất. Chúng đang trốn tuyết trong một hốc đá nào?

Những người vô gia cư ở trọ qua đêm ở đâu trong những ngày tuyết xuống? Những chiếc ghế đá công viên chắc cô đơn và lạnh hơn hết, vì nhớ những người vô gia cư không đến ngả lưng. Khu Shelter chắc chắn đông hơn mọi khi. Không biết chăn có đủ không? Khu Tent City thì có lẽ không cầm cự nổi với những trận tuyết như thế này. Những chiếc lều gió thốc hai đầu và những cái cột nhỏ cắm trên nền tuyết cứng làm sao đứng vững. Những gầm cầu xa lộ, những đêm tuyết xuống vô cùng, có phải là nơi trú ẩn cho họ không?

Có một số những giáo đường sẽ mở những khu nhà họp ra cho người vô gia cư vào tạm trú. Thức ăn cũng được mang đến hâm nóng và tình người gói trong những chiếc túi ngủ sẽ được tung ra.

Mùa Ðông, tuyết xuống, những câu hỏi về người vô gia cư đầy hoang mang và buồn bã cho những ai quan tâm đến họ.

Nhưng tuyết không phải chỉ mang đến khó khăn và tai họa. Tuyết còn đem theo vẻ đẹp thiên nhiên diễm tuyệt, khó tả lắm.

Tôi nhớ một năm nào đó, lâu lắm rồi, vào một ngày đầu Ðông, khoảng thời gian xế trưa, tôi đang lái xe ngoài đường, nhìn lên bầu trời thấy một vòng âm u tĩnh lặng, pha hồng. Biết là tuyết sắp rơi, cố lái nhanh về nhưng không kịp. Một đám tuyết lông ngỗng tung xuống từ trời, tuyết bay quay cuồng trong không gian trước mặt, lao vào kính xe, tan ngay, cứ lớp này đến lớp khác. Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một vẻ đẹp nào tinh khiết và hoàn mỹ đến như vậy. Tôi bỗng không còn muốn về nhà nữa, lái xe chầm chậm lại để hưởng hết cái đẹp của đất trời. Có lúc tuyết rơi mau, thấy như ngàn lông ngỗng tung trong gió, có lúc rơi chậm hơn một chút như chập vào nhau, giống như cặp cánh thiên thần, có lúc tuyết hối hả đập vào kính xe trước mặt thấy như một đàn thiêu thân cánh trắng đang lao mình vào phía đèn xe để tìm ánh sáng; có lúc ùa xuống như ngàn con bướm trắng rủ nhau sà xuống cánh đồng hoa. Chao ôi, là đẹp!

Tuyết rơi xuống ban đêm, màu trắng sáng rực lên như mầu sáng của trăng. Ðã có nhiều lần trong Mùa Ðông tôi tỉnh dậy, xuống bếp uống nước nhìn ra ngoài sân, thấy sáng quá tưởng gặp đêm trăng, (trăng ít đến vùng Tây Bắc vào Mùa Ðông lắm) hóa ra ngoài sân đã lát một lớp tuyết mỏng tự bao giờ. Cái óng ánh của tuyết dễ nhầm với ánh sáng trăng vì cả hai cùng có cái ánh sáng thanh cao và lóng lánh như nhau.

Tôi nhớ đến một câu chuyện có chữ “tuyết,” thật tuyệt vời, chuyện học thời trung học:

Ông Mạc Ðỉnh Chi đi sứ sang Tàu, đúng vào dịp người hậu phi của vua Nguyên mất. Chắc muốn thử tài vị Sứ nhược tiểu; trong tang lễ, người Nguyên đưa cho chánh sứ An Nam bài điếu văn viết sẵn, bảo đọc. Khi Mạc Ðỉnh Chi mở giấy ra thì chỉ thấy viết có 4 chữ “Nhất”. Ông bình tĩnh, xuất khẩu ngay thành bài điếu văn:

“Thanh thiên nhất đóa vân

Hồng lô nhất điểm tuyết

Ngọc uyển nhất chi hoa

Dao trì nhất phiến nguyệt

Y! Vân tán, tuyết tiêu, hoa tàn, nguyệt khuyết!”

“Trên trời xanh một bông hoa mây

Trong lò lửa một giọt tuyết điểm

Vườn thượng uyển hoa duy một đóa

Giữa mặt hồ một vầng trăng đơn.

Hỡi ơi! Mây tán, tuyết tan, hoa tàn, trăng khuyết (1)”

Cả bốn câu thơ đều có chữ nhất (một) trong đó. Và cái điểm “tuyết” trong lò lửa hồng thì làm sao giữ được. Không ai có thể làm được bài “Ðiếu” hay hơn với một chữ “nhất” như thế này! Nhà Nguyên chắc chắn phải kính nể Sứ An Nam.

Cái đẹp mong manh của tuyết còn được ví với lời nói ngọt ngào dễ tan đi.

Khi chàng nói, lời chàng dùng thật mềm mại! Nhẹ nhàng quá, giống như tuyết lông ngỗng vậy, nó tan ngay khi nó vừa rơi xuống. (2)

Như vậy ta không nên tin ở những anh chàng nói khéo, lời nói của anh tan nhanh như tuyết lông ngỗng vậy.

Nhưng lông ngỗng của Mỵ Châu, rắc đường cho Trọng Thủy tìm nàng là lông ngỗng của lòng chung thủy của một tình yêu đích thực. Người đời sau khi nhìn tuyết lông ngỗng bay bổng nhớ ra mối tình này, tưởng tượng ra một tình yêu khác.

“Chàng tung trong gió tuyết lông ngỗng

Em nhặt vào may áo Mỵ Châu

Em quên rắc tuyết trên đường hẹn

Nên kiếp này ta lạc mất nhau. (3)”

Tuyết rơi, tuyết rơi, tuyết sẽ rơi vào những Mùa Ðông, năm này sang năm khác; từ trời xuống đất, có ngàn cánh tuyết bay xuống rồi tan đi, nhưng trong lòng người đôi khi có một giọt tuyết không bao giờ tan được.

“Xô khung cửa hẹp bước ra

Trăm con bướm trắng bay sa xuống lòng

Cánh nào gẫy vụn bên song

Cánh nào gẫy giữa mênh mông mái hồn. (4)”

t.m.t.

Những ngày tuyết rơi cuối năm 

Ghi chú:

1. tmt dịch thơ Mạc Ðỉnh Chi

2. “When he spoke, what tender words he used! So softly, that like flakes of feathered snow, they melted as they fell.” John Dryden - British Poet

3. Thơ -Tuyết Mỵ Châu- tmt

4. Thơ-Bướm Tuyết-tmt