Đây là một tự sự đặc biệt gửi ra từ trong nước. Theo bài viết, tác giả lớn lên tại miền Bắc, sau 1975 mới theo cha hồi hương miền Nam, có hai bằng đại học, nói thông thạo tiếng Anh tiếng Nhật, từng là một “tour guide chuyên nghiệp”; đi nước ngoài như đi chợ, đi Mỹ thì thích lúc nào đi lúc đó... Và tâm sự: “Vậy mà tôi vẫn không có cảm giác tự hào về vị thế công dân của mình và đất nước mình.”

  Tự mô tả mình là “con cái của những người cộng sản” nhưng tác giả vẫn viết “chế độ độc đảng và tư tưỏng cộng sản đã làm cho dân mình không tiếp nhận được những giá trị chung của nhân loại về dân chủ, tự do, quyền con người... tạo nên một lực cản không đáng có cho đất nước.” Đề cập tới lá cờ của nước Mỹ, tác giả viết “Người ta yêu lá cờ là vì nó đại diện cho vô số điều tốt đẹp ẩn phía sau.” Và ngậm ngùi thấy mình là “Một công dân không có lá cờ tổ quốc!”

 Bài viết được phổ biến nguyên vẹn, không thêm bớt, cắt xén.

Tôi để tâm tới lá cờ nước Mỹ từ trước khi đến xứ này. Nguyên cớ cũng là từ tên con trai của tôi. Năm ngoái tên này 5 tuổi. Tôi nhớ là bữa đó tôi đang xem lại bộ phim"Sinh ngày 4 tháng 7" trên kênh Star Movie thì hắn ta đi ngang qua và hỏi:

-Ba ơi ba! Lá cờ đó là cờ của nước nào vậy ba?

Lúc đó phim đang chiếu cảnh mấy người thanh niên đốt cờ Mỹ.

-Cờ đó là cờ nước Mỹ.

-Sao họ lại đốt cờ vậy ba?

-Tại vì họ muốn phản đối chính quyền.

Rồi hắn còn hỏi ... và .... nữa  nên tôi cũng giải thích cho hắn như thế và như thế...

Nhưng điều làm tôi ngạc nhiên là tại sao một tên nhóc 5 tuổi lại thắc mắc về lá cờ của quốc gia hợp chủng xa xôi này nên tôi có hỏi hắn:

  -Sao con lại hỏi về lá cờ này?

  -Tại vì trong mấy phim con coi có  mấy lần con  thấy lá cờ này, mèo Tom cũng có lần mặc đồ cờ Mỹ này, mà mấy phim ba coi thỉnh thoảng con cũng có thấy vậy!

À ra vậy! Hèn chi...

Tên nhỏ này thì toàn coi phim hoạt hình, là mấy bộ phim mà Cartoon network ngày nào cũng chiếu, kiểu như "Tom and Jerry" hoặc "Teen Titan" mà mấy phim này có cờ Mỹ không tôi cũng không chắc! Hắn cũng coi phim thiếu nhi Walt Disney trên đĩa, rồi phim thiếu nhi trên kênh Star Movie và HBO. Thỉnh thoảng hắn cũng có coi mấy phim Việt Nam nhẹ nhàng như "Kính vạn hoa" hay " Gọi giấc mơ về"...

  Và từ đó tự nhiên tôi lại hay tò mò về lá cờ này khi xem những phim của Mỹ sản xuất. Thật bất ngờ đối với tôi và có thể với rất nhiều người khác! Trong tất cả những bộ phim này, lần nào lá cờ Mỹ cũng xuất hiện.Từ phim hành động tới phim hài, phim tình cảm rồi phim kinh dị, phim ma, phim viễn tưởng... Lá cờ Mỹ hiện hữu khắp nơi nơi! Từ cơ quan chính phủ, đồn cảnh sát, trường học đến trang trại, nhà riêng của người dân Mỹ, trên đồi  cao hoặc trong vùng  rừng  núi, bên hông xe bus, trên nóc xe hơi cá nhân...Nơi này  nơi kia, lúc này lúc khác tôi luôn luôn có thể nhìn thấy lá cờ này, lá cờ nước Mỹ! Tên nhóc nhà tôi cũng  có ý nghĩ giống tôi, hắn nói với tôi như vầy:

-Ba, sao con coi phim Mỹ con thấy có nhiều cờ Mỹ mà phim Việt Nam mình ít thấy cờ Việt Nam hả ba?!...

Xin nhắc lại là tên nhóc nhà tôi năm ngoái mới chỉ có 5 tuổi!

Thắc mắc của hắn thật ra cũng chưa chính xác , vì phim Việt Nam cũng có thấy cờ Việt Nam chứ không phải không có nhưng chỉ có điều là ít xuất hiện, hoặc thường xuất hiện trong mấy phim chiến tranh, tuyên truyền chính trị mà thôi

 Chưa hết, trong những chương trình thời sự trên tivi dù là kênh  Việt nam hay nước ngoài,  lá cờ Mỹ cũng xuất hiện với tần suất khá dày đặc.Cũng đúng thôi, Mỹ bây giờ là siêu cường, tin tức trên thế giới  cứ 10 tin thì hết 3-4 tin là liên quan đến Mỹ! Quốc gia này mà hắt hơi, sổ mũi là cả thế giới rung rinh! Mà tin tức liên quan đến Mỹ thì đủ kiểu. Từ tin đưa về Nhà trắng và tổng thống Obama đến thị trường chứng khoán phố Wall, những quyết định của FED, rôbôt chinh phục sao Hỏa... Và nói đi cũng phải có nói lại: Chúng ta có thể dễ dàng thấy những  cảnh  người Mỹ "nhiệt tình" đốt cờ nước họ lắm! Có lẽ họ coi lá cờ giống như người yêu nên có lúc thương có lúc giận và lúc giận dữ họ cứ thẳng thắn biểu lộ cảm xúc đôi khi rất cực đoan!

 Còn chuyện giữa tôi và tên nhóc nhà tôi, kể từ lần đó có một cuôc đua ngầm về việc ai là người thấy lá cờ này nhiều hơn trên màn hình! Thường thì lúc rảnh rỗi vào buổi tối hoặc những ngày cuối tuần, mấy ngưới trong nhà lâu lâu lại nghe  một tên nhỏ và một tên lớn hồ hởi giành nhau về lá cờ:

 -Ba ơi! Con thấy cờ Mỹ trước rồi nha!

Những lúc đó tôi thường làm bộ cay cú:

-Đâu phải cờ Mỹ,  cờ nước khác mà!

 -Cờ Mỹ mà ba, có sao và vạch tùm lum kìa!

  -Ờ ờ! Đúng rồi! Tên này lợi hại ghê vậy ta...!?

Hoặc có lúc:

-Ê ê! Góc đường có một lá cờ Mỹ  nha!

Thì hắn bao giờ cũng làm tài lanh:

-Con cũng thấy rồi!

Còn không thì là:

-Biết rồi!

Và tôi lại làm bộ cho hắn đi tàu bay giấy:

-Sao anh tinh mắt quá vậy anh?

Vậy là hắn có lý do để cười khanh khách khoái chí vì đã thắng được ba hắn!

Tất nhiên đây chỉ là chuyện đùa vui của hai cha con tôi.Nhưng nghiêm túc mà nói, thì rõ ràng, có nhiều điều rất đáng để suy nghĩ. Không nói trong các chương trình tin tức mà chỉ nói trong phim ảnh thôi thì cũng phải đặt câu hỏi là tại sao lá cờ Mỹ xuất hiện nhiều như vậy? Tại sao lá cờ Viêt nam không xuất hiện nhiều trong phim ảnh Việt nam? Phải chăng nhưng nhà làm phim Hollywood muốn thể hiện lòng yêu nước hay là thực tế cuộc sống của người Mỹ là như vậy? Và các nhà làm phim đã thể hiện phim như những gì cuộc sống hiện hữu? Mà nếu như thế thì người Mỹ họ yêu nươc dữ vậy sao?

 Câu hỏi này của tôi đã được giải đáp trong những lần  tôi đi tham quan, tìm hiểu  nước Mỹ. Tôi đã đi qua gần 30 tiểu bang bằng đường bộ để cố ý quan sát kỹ càng nhiều mặt xứ sở Hợp chúng quốc.

Quả đúng là như vậy. Người Mỹ rất yêu nước!

Chẳng phải riêng gì trong việc treo cờ. Mà cả trong sinh hoạt thường ngày, trong những hoạt động nơi công cộng cũng như trong việc tổ chức xã hội của họ... Ta có thể thấy tình cảm của họ đối với quốc gia là rất đồng thuận và rất trân trọng. Về những lá cờ,  đúng như trong phim ảnh, cờ Mỹ hiện diện khắp nơi nơi!

Đầu tiên là phi trường Los Angeles. Nơi nhà ga đến, những lá cờ to tổ chảng treo khắp trần nhà cùng những hàng chữ lớn "We are a face of country"- Chúng tôi là bộ mặt của quốc gia! Chẳng biết chúng tôi đây là ai? Nhân viên trong terminal thì nhiều lắm! Mà dẫu có là ai thì bộ mặt của quốc gia  phải gắn liền với những  lá cờ rồi! Khỏi thắc mắc!

Tiếp đó là đến những thành phố của tiểu bang Cali và những tiểu bang khác khắp nước Mỹ, đâu đâu tôi cũng thấy chúng, những lá cờ Mỹ. Từ San Francisco xuống San Jose, rồi San Diego ở CA, sau đó là hành trình băng ngang nước Mỹ theo đường interstate 40 qua miền sa mạc của AZ và NM, đến những thành phố nhỏ như Snyder ở TX,  qua bờ đông nơi SC và NC, và ngược lên Washington DC và New York... phía Bắc. Vào những ngày đẹp trời thì ôi thôi mấy lá cờ này! Luôn tung bay giữa không trung đầy kiêu hãnh!

Ở những cơ quan công quyền thì không nói làm gì. Đằng này trong dân chúng lá cờ Hiệp chúng quốc cũng luôn phấp phới và được ngước nhìn. Tôi có thể thấy chúng được treo phía trước vườn hoặc trên mái của những ngôi nhà  Mỹ trên mọi con đường, trong những lần dạo phố ở Little Saigon,  Cali hoặc cả ở những nơi hẻo lánh như Tucumcari city   New Mexico. Tôi cũng thấy chúng trong những lần ra biển hoặc leo đồi và cả những khi đi mua sắm ở các Mall, trong sân trước của những apartement, những condo, trên cửa kiếng xe hơi của dân Mỹ, trong khu vui chơi, resort, trong nghĩa trang... và cả trong nhà thờ! Phải,trong nhà thờ. Nói có sách mách có chứng, lần tôi đi lễ ở nhà thờ St. Barbara trên đường Euclid ở Santa Ana city tôi đã thấy lá cờ Mỹ được cắm trang trọng bên trái bục giảng đạo của cha Nguyễn Đăng Đệ. Điều này đối với tôi thật  lạ lùng. Không biết ở các nhà thờ Mỹ khác như thế nào chứ ở Việt nam từ trước đến giờ tôi chưa từng thấy nhà thờ nào có treo cờ quốc gia bên trong cả!

Còn nói chuyện leo đồi, có lần tôi đã lên một ngọn đồi vô danh ở vùng thung lũng Pinole, phía bắc vùng vịnh San Francisco- Oakland. Bữa đó, tôi đến thăm một người bạn có tiệm Nails ở đây nhưng nhằm lúc tiệm đông khách quá nên không muốn làm rộn bạn, nhân thấy ngọn đồi gần đó phủ đầy hoa vàng đặc trưng của miền bắc Cali, vừa đẹp lại vừa dễ leo nên cũng tò mò thử lên ngắm hoa và vùng vịnh từ trên cao cho biết. Leo lên mất khoảng một tiếng đồng hồ, khi đến đỉnh tự nhiên thấy có cắm một lá cờ lớn trước mặt, trên cao gió lộng nên có thể nghe tiếng cờ quẫy gió phần phật. Cột cờ đã cũ nhưng lá cờ còn mới chứng tỏ được thay thường xuyên, vì dãi dầu sương gió trên cao nên không thể mới hoài được. Nhìn lá cờ cô độc trên đỉnh đồi không thể không thắc mắc ai có công vác lá cờ lên cắm trên này. Tiếng lá cờ reo cùng gió khiến cho bất kỳ ai leo đến đỉnh cũng cảm thấy đỡ mệt và phấn chấn trước quang cảnh vùng vịnh bao la. Xuống dưới tôi có hỏi bạn tôi về lá cờ thì bạn tôi cũng ngạc nhiên lắm, không ngờ trên đó có cắm lá cờ. Hắn ta cũng thật tình mà rằng:

-Tao cắm rễ ở thung lũng này đã lâu nhưng chưa bao giờ leo lên đồi đó, nên cũng chẳng giải đáp được thắc mắc của mày!

Mấy lá cờ Mỹ mà tôi từng thấy thì quả thật đẹp lắm, theo đúng nghĩa đen của từ này. Thường tôi thấy những lá cờ xứ khác được may bằng vải kate, nhưng cờ Mỹ thì đa phần được làm bằng cotton nên sao và vạch thường rất nổi bật, nhất là những lá cờ có chất liệu thêu. Mà thấy cờ size lớn nhiều lắm, nhất là ở những nơi công cộng toàn là mấy lá cờ to như cái nhà vậy. Còn cờ size nhỏ thường được để trên bàn hoặc cắm trên nóc xe hơi trong mấy ngày lễ, chắc có lẽ xứ sở giàu có nên không bao giờ phân vân về chuyện lớn nhỏ. Còn vật dụng để treo cờ cũng rất đa dạng và chắc chắn lắm chứ không "lả lơi" và tạm bợ như những lá cờ mà tôi từng thấy. Rõ ràng việc treo cờ là chuyện quốc gia đại sự!

Nhìn cách người Mỹ đối xử với lá cờ nước họ tôi hiểu  rằng họ thực sự trân trọng lá cờ của họ. Nhưng điều gì khiến họ yêu lá cờ và yêu nước của họ đến vậy? Có phải do nó đẹp hay chăng? Lá cờ sao và vạch đó? Nếu trên lá cờ đó không phải là sao và vạch liệu họ có yêu nó hay không? Câu trả lời chắc vẫn là như thế, một tình yêu với lá cờ. Ai trong chúng ta cũng hiểu rằng sao và vạch chỉ là hình thức và mang tính biểu tượng.

Người ta yêu lá cờ là vì nó đại diện cho vô số điều tốt đẹp ẩn phía sau: Tự do, dân chủ, tam quyền phân lập, quyền lực thứ tư của báo chí..., cũng như sự đồng thuận của tất cả mọi công dân trong việc tạo nên một xã hội công bằng, văn minh, thịnh vượng và nhân bản. Một xã hội mà trong đó mỗi người đều có quyền lựa chọn cuộc sống cho riêng mình và có quyền thực hiện ước mơ của mình. Họ yêu thương trẻ em, tôn trong  phụ nữ, nâng đỡ người tàn tật và chăm sóc người già (dẫu còn nhiều ý kiến khác nhau về việc này)...

Tôi đã rong ruổi trên nhiều nẻo đường của các tiểu bang nước Mỹ và tôi có thể thấy sự phát triển vượt bậc và khá đồng đều của đất nước này. Có những lúc tôi đã phải ngạc nhiên tự hỏi tại sao người Mỹ có thể tạo dựng được một quốc gia ngoại hạng như vậy. Cơ sở vật chất của họ đồ sộ và trải rộng khắp liên bang như vậy hẳn là đòi hỏi một sự tích tụ tư bản khổng lồ của nhiều thế hệ xuyên suốt thời gian mà bản thân tôi không thể nào tưởng tượng được. Nước Mỹ đích thực khác hẳn những gì báo chí trong nước hay viết và cũng khác với nước Mỹ tôi từng hình dung.

Tôi nhớ lần lang thang ở tiểu bang Utah, xe chạy 70-80 mile một giờ trên freeway interstate 80 mà chạy hoài cũng chưa qua khỏi những cánh đồng muối. Còn khi đi qua tiểu bang Kansas, freeway interstate 70 chạy giữa những cánh đồng lúa bạt ngàn đến cuối đường chân trời. Xe chạy từ sáng đến chiều mà vẫn thấy mênh mông nối tiếp mênh mông những sóng lúa như không bao giờ dứt. Đi vào làng của nông dân Hoa Kỳ thấy toàn là biệt thự rộng rãi, tiện nghi đầy đủ, sạch sẽ vô cùng. Cảnh trí được sắp đặt đẹp như tranh vẽ, cây cối hoa lá giống như một resort 5 sao của mấy khu du lịch.  Ai cũng biết Hoa Kỳ được thiên nhiên ưu đãi  rất nhiều, nhưng để biến đất đai tài nguyên thành của cải không thể thiếu bàn tay của con người và có cảm giác bàn tay lao động của người Mỹ hiện diện ở mọi miền, mọi vùng.

Tất nhiên Hoa Kỳ không phải là một quốc gia hoàn hảo, nhưng so với những quốc gia khác rõ ràng Hoa Kỳ đã vượt lên trước rất xa. Họ có những điều dở nhưng luôn luôn biết nhìn nhận thẳng thắn lỗi lầm và tìm cách khắc phục bằng những điều tốt hơn! Những người tốt luôn làm một điều gì đó để cái xấu không thể thắng thế và lẽ phải luôn được bảo vệ.

Quan sát xã hội Hoa Kỳ tôi thấy điều cốt lõi của xã hội này là mỗi công dân đều hiểu rõ giá trị của bản thân mình với các quyền đương nhiên của con người và hiểu biết rất cao về luật pháp để phân biệt rõ ràng những điều được phép và không được phép làm. Và chính quyền đảm bảo cho điều đó luôn được duy trì. Khi một xã hội đạt đến trình độ như vậy thì sự đồng thuận và sự minh triết sẽ xuất hiện và cùng với nó sự thịnh vượng sẽ đến với tất cả mọi người dân.

Người đọc có thể cho rằng tôi lý luận lẩn thẩn về một điều đương nhiên, nhưng bất cứ ai từng sống trong những chế độ độc tài đều rất dễ nhận thấy rằng để đạt được điều tưởng như đơn giản đó là cả một quá trình rất dài và gian khó. Mà nếu nói là trăm năm chưa đạt được cũng không phải là quá đáng! Ngay như trong khu vực Đông Nam Á, ai từng quan tâm tìm hiểu Thailand cũng đều phải công nhận Thailand đang phát triển trước Việt Nam khoảng 30 năm. Người Việt mình qua Thailand mà có dịp đi khắp nước họ sẽ thấy cuộc sống của người Thai khá thoải mái, cơ sở hạ tầng của họ dân mình thấy lần đầu quả thật sẽ ngạc nhiên vì không ngờ ở gần Việt Nam mà sao họ khá quá và hẳn ai cũng tự nhủ không biết bao giờ Việt Nam mình mới được như Thailand. Nhưng nếu thăm Thailand xong rồi qua Hoa Kỳ và  nếu theo dõi tình hình xã hội Thailand trong thời gian qua thì thấy rõ ràng khoảng cách phát triển  giữa Thailand và Hoa Kỳ vẫn xa thăm thẳm.

Cảm giác ghen tỵ với lá cờ nước Mỹ lần đầu xuất hiện trong tôi là khi tôi dừng chân ở thành phố Jackson của tiểu bang Mississippi, trên đường xuôi xuống New Orleans từ St.Louis city. Tôi nhớ bữa đó tôi đang ăn trưa trong một nhà hàng trên đường Wilson gần freeway interstate 55, trời mùa thu tháng 11 phương Nam, mưa rơi tầm tã, nhìn mưa nơi này không khỏi nhớ về những cơn mưa miền Trung ở Việt Nam, mưa không ngừng nghỉ với gió từng cơn và sấm chớp dọc ngang bầu trời. Trong lúc nhìn mưa mông lung bất giác tôi phát hiện phía bên kia đường có một lá cờ. Cột cờ nằm trước một center bán lốp xe hơi, với một lá cờ lớn. Dù mưa rơi tầm tã, bầu trời đen kịt,  nhưng lá cờ vẫn ngạo nghễ tung bay. Đơn độc và bền bỉ, dường như nó muốn chống chọi cùng sấm chớp, quét sạch mây mù! Sự kiêu dũng của lá cờ khiến tôi không khỏi thầm khen "anh bạn khá lắm, thật là một tay can trường!". Và cũng lúc đó tôi chợt cảm thấy buồn! Hôm đó đã gần đến đoạn cuối của hành trình, sau những ngày thăm thú nhiều tiểu bang tôi cảm nhận sâu sắc sự trân trọng lá cờ quốc gia của người Mỹ, dù thấy lá cờ rất là đẹp (theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng) và cảm mến lá cờ này nhưng rõ ràng nó không phải là lá cờ của tôi. Lá cờ sao và vạch đó, nó là của họ, những người dân quốc gia hợp chủng!

Tôi nhớ rất rõ cảm giác khó chịu len lỏi trong tôi lúc đó, một cảm giác thèm muốn mình cũng có một lá cờ để trân trọng và ngước nhìn, để có lúc tôi có thể đặt bàn tay lên con tim mình và cảm nhận tình yêu tổ quốc, tình yêu đồng bào của mình đang hiện hữu trong tôi! Điều đó tôi chưa bao giờ từng trải qua!

II. Nước tôi cũng có một lá cờ...

Và lá cờ tổ quốc của tôi, mỗi lần đến dịp  lễ hoặc Tết là bác tổ trưởng dân phố lại đi từng nhà nhắc nhở (hay năn nỉ) người dân trong tổ treo cờ, bác này là cựu chiến binh, trong chiến tranh được phong anh hùng, giờ nghỉ hưu làm công tác dân phố. Mỗi lần gặp bác tôi hay trêu là nhờ chuyện treo cờ mà bác có cơ hội đi bộ thể dục! Thêm nữa tivi và báo đài cũng lại nhắc cho dân chúng biết về lịch treo cờ tổ quốc! Vậy đó mà có nhà họ cũng chẳng treo! Nhưng những ngày này thì công tâm mà nói cờ Việt Nam được mùa, phấp phới tung bay, nếu nói là "rợp trời cờ hoa" cũng không phải là quá đáng. Còn vào những ngày thường thì tuyệt nhiên không thấy dân chúng treo cờ, ngay cả cơ quan nhà nước cũng vậy! Sau lễ, Tết mấy lá cờ này như có chân vậy, chúng trốn mất tiêu, siêu tốc độ, chẳng còn mấy lá!

Tôi là dân có tập luyện, đại thể sáng nào cũng chạy khoảng 5-6 cây số, mà tính hay cầu toàn nên bữa nào có gió mạnh thường hay căn hướng gió để chạy. Nói ra có nhiều người ngạc nhiên! Tôi muốn tìm một cây cờ để xem hướng gió nhưng hiếm khi nào thấy. Nhiều lần chạy buổi sáng ở nhiều thành phố của Việt Nam mình mỗi khi đi công tác hoặc du lịch tình trạng cũng tương tự. Nếu đứng tại một điểm cao làm chuẩn mà lia tầm mắt trong vòng bán kính 5 cây số, 10 cây số, có lúc 20 cây số cũng không hề thấy lá cờ nào cả. May ra mà đứng gần ủy ban nhân dân thành phố hoặc phường xã thì mới thấy, mà lá cờ cũng "nhỏ như con thỏ" chứ ít thấy cờ lớn, có lẽ là được mua ở chợ chỉ chung một size! Không biết từ bao giờ người Việt mình thờ ơ với lá cờ như vậy?

 Tôi nhớ lúc nhỏ sống ở miền Bắc, dù chưa đủ hiểu biết để suy nghĩ sâu xa về lá cờ, nhưng lá cờ đỏ sao vàng lúc đó cũng gần gũi với lũ trẻ bọn tôi lắm.Vì miền Bắc hồi đó nặng về tuyên truyền lên cờ hoa hay xuất hiện, thời bao cấp mỗi dịp lễ Tết dẫu có khó khăn nhưng tôi nhớ bọn tôi luôn được cho quà bánh. Mọi người được nghỉ ngơi nên ba tôi và mấy người bạn hay tụ tập khi nhà người này, khi nhà người kia ăn uống "cải thiện". Lại nhớ có lần ba tôi chở tôi đi cùng một người bạn đi ăn liên hoan Quốc khánh, hai vị đạp xe chầm chậm nói chuyện, tôi ngồi phía sau mải mê nhìn mấy lá cờ đỏ treo hai bên đường thế nào mà rơi khỏi yên xe lúc nào không hay, còn hai vị cha chú cũng ham chuyện đến nỗi đi cả trăm mét mới phát hiện  con cháu mất tích, hớt hải quay lại tìm "thằng nhóc suy dinh dưỡng". Chuyện thật như bịa! Mấy chục năm sau gặp lại chú bạn vẫn nhắc:

- Mày hồi đó lỳ lắm con nhá, rơi xuống xe mà không hề khóc, vẫn lon ton chạy theo cho kịp tao với ba mày, mà cũng không thèm gọi bọn tao đâu nhá, rõ ông tướng chứ lị!

Sau này khi chiến tranh kết thúc gia đình tôi theo ba trở về quê hương miền Nam, tôi lớn lên, đi nhiều đọc nhiều biết nhiều, rồi lá cờ nhạt nhòa dần trong tôi hồi nào không hay. Dân chúng Việt Nam chắc cũng như vậy, chung suy nghĩ như tôi. Cuộc sống vất vả mưu sinh, thời gian trôi nhanh, chiến tranh đã qua hơn 30 năm rồi mà thực sự đất nước vẫn chưa có gì chuyển biến lớn lao cả. Xã hội công bằng, dân chủ, văn minh thì chưa thấy mà những cái xấu thì dường như ngày càng trầm trọng. Khi ẩn sau lá cờ không phải là những điều tốt đẹp thì màu đỏ và sao vàng sẽ thực sự chỉ còn là hình thức, những thành phần trong xã hội mà năm cánh sao vàng tượng trưng sẽ chẳng thấy mình trong đó và họ dần trở nên lãnh đạm với lá cờ cũng là điều dễ hiểu. Tôi cũng như họ, nhiều lần tôi nhìn lá cờ đỏ sao vàng đó và tôi không hề thấy tôi trong đó. Tôi không hề cảm nhận được đó là lá cờ tổ quốc của tôi! Trường hợp của tôi là con của những người cộng sản mà còn vậy, còn con em của những người ở "bên kia chiến tuyến" chắc là cực đoan hơn nữa.

Tôi là một tour guide chuyên nghiệp và đã đi khắp Việt nam, nhiều lúc khách nước ngoài họ hỏi mà không biết trả lời thế nào cho đỡ mất sĩ diện. Trẻ em bán vé số, kẹo cao su, hủ tiếu gõ... có mặt trên mọi ngả đường. Lên vùng Tây Bắc hoặc về miệt sông nước Cà Mau thấy trường lớp của con trẻ xập xệ, dột nát mà muốn rơi nước mắt. Trong khi ở các đô thị người ta mua xe triệu đô, xây các công trình thì cứ 10 tầng họ bỏ túi 1 tầng nên chất lượng chỉ còn 9 tầng! Phụ nữ bị bạo hành là chuyện nội bộ gia đình, khi nào sắp xảy ra án mạng chính quyền mới can thiệp. Có lần tôi thấy một người chồng đánh vợ bằng một chiếc ghế nhựa, cú phang lên đầu người vợ mạnh và tàn nhẫn đến nỗi chiếc ghế vỡ tan thành mấy mảnh, máu chảy tèm lem trên mặt cô. Cũng có đông người nhưng không thấy ai ra tay nghĩa hiệp cả. Có chị phụ nữ xấn vào còn bị chồng lôi ra mắng:

-Xen vào làm gì! Vợ chồng mình có lúc còn quá nhà người ta!?

Tôi nhảy vào can thiệp thì tên chồng trừng mắt nạt:

-Tôi đánh vợ tôi thì liên quan gì đến ông!

Đánh hắn thì mình phạm luật mà không chừng lại bị hắn "tẩn" cho no đòn!? Bực quá móc điện thoại ra gọi cảnh sát 113 thì thất vọng vô cùng! Họ hỏi nhanh nhưng cặn kẽ sự việc, khi biết là chồng đánh vợ họ nói "chuyện này là xung đột gia đình, anh gọi qua bên phụ nữ nhờ họ giải quyết!". Nghe họ nói tự nhiên bao nhiêu nhiệt huyết trong tôi tan như mây khói và cảm thấy bất lực, đơn độc biết bao nhiêu.

 Quả thật hiện trạng xã hội khắp mọi miền đất nước rất đáng lo ngại, thành phố có nhiều nhân tài hội tụ nhưng toàn là "siêu sao kiếm tiền" chứ hiếm thấy người có tinh thần thiện nguyện, sẵn sàng cống hiến cho cộng đồng, "lĩnh ấn tiên phong" quyết liệt đấu tranh với cái xấu, định hướng cho đất nước đi lên. Mà dân nhập cư vào thành phố tự phát, tạo áp lực lớn lên toàn thể, những là kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm... bây giờ là bài toán nan giải đối với cấp lãnh đạo các thành phố.

Chị của tôi đang tính mở tiệm thuốc tây, tôi nghe mấy chị bàn bạc mà đau hết cả ruột, "mở tiệm đừng ham chi mặt tiền đường lớn, cứ vào mấy khu lao động mà mở, mấy khu lao động bây giờ dân họ ưa bịnh lắm đảm bảo kinh doanh sẽ phát đạt". Còn nông thôn bây giờ vấn đề con người rất đáng bàn, làm việc với cán bộ cấp huyện hoặc xã, sau bao nhiêu năm thấy vẫn dậm chân tại chỗ. Người giỏi thì bỏ xứ đi, người ở lại  trình độ thấp mà không có tư tưởng cầu tiến, làm chưa được việc đã cầu lợi, báo đài vừa rồi đồng loạt đưa tin về mấy chuyện cán bộ các xã ăn chặn tiền hỗ trợ Tết cho dân nghèo, nghĩ mà xấu hổ cho "con rồng cháu tiên". Còn nam thanh niên nông thôn khoảng 6 giờ chiều muốn gặp khó lòng thấy mặt, 8 giờ tối gặp tên nào nói chuyện cũng nghe mùi rượu bia. Hỏi ra mới hay nông thôn bây giờ chẳng có gì vui chơi giải trí, "bọn em thanh niên lao động chân tay, buổi tối làm mấy ly cũng đỡ nhức mỏi anh ạ!".

Điều này chẳng riêng gì nông thôn, các đô thị loại 1, loại 2 bây giờ quán nhậu thì tràn lan mà thư viện, nhà văn hóa ngày càng xuống cấp, toàn xã hội đề cao "chủ nghĩa kim tiền", đồng tiền lên ngôi trở thành thước đo mọi giá trị, mọi mặt của đời sống đều tụt hậu. Ngay như vợ tôi cũng là dân trí thức, yêu chồng thương con cũng thuộc loại "số một thế giới", vậy mà thấy thiên hạ tiêu xài cũng phát hoảng. Có lần giận tôi nàng mắng là chồng gì mà toàn lo chuyện bao đồng, nhà người ta thì nhà lầu xe hơi, tiêu xài như nước mà nhà mình cứ bình bình hoài, làm mãi cũng chẳng thấy phát tài, tiêu pha thứ gì cũng phải cân nhắc! Mà thật ra gia đình tôi có thể được xếp vào dạng trung lưu, hai vợ chồng ba đứa con- một gái hai trai- ăn uống, chi tiêu cũng không đến nỗi thiếu thốn.Thêm nữa gia đình sum vầy hạnh phúc, không đau ốm, bệnh tật, cuộc sống bình an, nếu học theo Lão Tử kể như cũng là "bến bờ ngay sau lưng " rồi! Vậy mà cũng có lúc cũng bị vợ nhằn, chẳng qua nàng thấy xã hội suy tôn đồng tiền quá đáng nên mất khôn chứ không thực nghĩ như vậy.

Thành phố Đà Nẵng là đô thị trực thuộc trung ương mà thư viện chẳng có bao nhiêu sách, tôi vào tham quan cho biết thấy chẳng được mấy cuốn có giá trị, sách truyện thì có mà toàn sách cũ, còn sách nghiên cứu thì thấy chẳng nhiều hơn tủù sách nhà tôi bao nhiêu! Mấy cô thủ thư nói giọng bất mãn:

- Lãnh đạo thành phố mê đá banh chứ đâu có mê sách mà anh bảo sao cho có nhiều hả anh?

 Xuống Nhà văn hóa thanh niên ở 30 Bạch Đằng thì thấy mấy chục năm vẫn không thay đổi, có phần tệ hơn và thua xa thời năm 1986 khi bọn choai choai chúng tôi ghé thăm và nhảy đầm.

 Sài Gòn cũng chẳng hơn gì, muốn đưa con trẻ đi chơi không phải là chuyện dễ dàng. Mấy điểm đu quay trong xóm thì rẻ nhưng chật chội và không an toàn, đi Đầm Sen một gia đình 2-3 đứa con chơi vài ba trò chơi cộng tiền vé vào cửa, ăn uống...tốn gần triệu như không! Đại thể là ngoài việc ăn uống mà muốn vui chơi, giải trí thì cứ phải có tiền mới dám chơi, chứ dân nghèo thì đành chịu vì nhà nước ít cho không cái gì cả. Mấy người đạp xích lô, xe thồ Sài Gòn có một thời hay lai rai loại nước giải khát lên men, chẳng biết được sản xuất bằng thứ gì mà chiều nào anh em ta cũng làm vài chai. Dân nghèo đâu có mồi xịn để lót bao tử, cứ sẵn gì nhậu nấy! Mười mấy hai mươi năm trôi qua, "phe ta" bây giờ đường ruột, dạ dày ai cũng hư hết. Đi bác sỹ khai ra mới biết cứ 10 người thì hết 9 người uống loại nước rẻ tiền đó. Mà nghĩ cũng tội nghiệp cho "ông" nhà nước, tiền thuế thu không được bao nhiêu thì lấy gì lo cho dân. Mấy anh thuế vụ ngoài chợ thu tiền của các cô, các chị bán rau thấy cũng tích cực lắm, nhưng môt sạp rau chẳng bao nhiêu tiền, thu không biết đến bao giờ mới bằng một chai rượu ngoại mấy tên "cá mập" uống trong vũ trường?

Còn nói về công viêc mưu sinh của người dân cũng trần ai, khổ ải. Mấy anh em lái xe tour du lịch tôi quen, dần dần chuyển nghề gần hết. Lâu lâu gặp lại cố nhân, nghe kể chuyện mà không biết nên vui hay nên buồn. Họ than công việc thì cực mà thu nhập không nhiều, chạy xe tour thì phải đi sớm về trễ, 7-8 giờ tối còn phải đưa khách đi ăn tối, về tới nhà bữa nào cũng 11giờ đêm, sáng ra 5 giờ phải lo dậy, chạy lên bãi xe xong đua xuống khách sạn ở trung tâm, vừa chạy vừa lo kẹt xe. Đi tham quan tuyến điểm thì lúc nào cũng như "bơi" giữa biển người, nóng nực, căng thẳng "không điên mới lạ!?".  Nghề nghiệp đặc thù, nếu tiền nhiều thì cũng ráng, chứ xương quá thì...Cuối cùng mạnh ai nấy "binh", dù tiền ít nhưng tiện tặn cũng qua ngày mà có thời gian lo cho gia đình. Trò chuyện với anh em taxi cũng thấy buồn lòng, họ tâm sự:

 -Bon chen kiếm sống, giành giật khách, giở mánh khóe này nọ, về nhà nhìn con cái ngây thơ vui học, nghĩ đến công việc mình làm cũng tự thấy mắc cỡ ghê lắm nhưng xã hội mình nó vậy, mình không làm người khác họ cũng làm, mà chậm chân thì vợ con mình đói, coi như đời mình kể như bỏ chỉ hy vọng mai sau các con mình...

Mà cũng hy vọng cầu may vậy thôi chứ không có cơ sở nào để tin đến đời con mình, cuộc sống sẽ khấm khá cả. Con cháu ra trường muốn có việc vẫn cứ phải "chạy", mà lương cũng chỉ đủ tiêu thôi chứ không có dư, chuyện mua nhà, mua xe vẫn còn xa vời lắm. Báo chí Việt nam thì sau bao nhiêu năm vẫn ngoan ngoãn đi "lề bên phải", cả một đất nước 80 triệu dân mà không có tờ báo nào "đáng mặt anh tài". Có lần tôi đi Hongkong về, do bận rộn quá nên không đọc được thông tin trong nước, lên máy bay của Vietnam Airlines thấy có báo Thanh Niên thì mừng húm. Vậy mà đọc được vài trang là muốn bỏ xuống! Báo chí gì mà không đọc thì thấy thiếu thông tin, mà nếu cầm báo đọc thì lại chẳng có gì đáng đọc cả! Trước đây đã viết "dưới tầm" rồi, từ hồi mấy vị Tổng biên tập các báo bị cất chức, thấy còn tệ hơn, bài vở đọc giống như ăn  cơm nguội vậy! Đất nước thiếu một môi trường tự do ngôn luận và một tầng lớp tinh hoa dẫn dắt xã hội, mà quy luật phát triển cho thấy trong một xã hội ai nấy bo bo ôm "nồi cơm" của mình thì tự do, dân chủ vẫn sẽ là chuyện của muôn năm!

 Ở Việt Nam bây giờ nói chuyện chính trị và thời cuộc, mấy người thợ hớt tóc và xe ôm lại có vẻ là những người quan tâm hơn mấy vị quan lớn!? Ngồi chờ khách giở sách báo ra đọc họ bàn luận đủ thứ chuyện trên đời. Một anh xe ôm nói với tôi là anh ngồi ở mấy chỗ đèn xanh đèn đỏ mà anh thấy Sài Gòn 1 ngày lãng phí không biết bao nhiêu xăng dầu và siêu ô nhiễm. Vì dân số Sài Gòn đông mà thời gian chờ đèn lẹ quá nên ai cũng để nổ máy ngồi chờ, phải chi người ta điều chỉnh thời gian lâu hợp lý thì mọi người sẽ tắt máy, "tiết kiệm được bao nhiêu là xăng dầu chú nhỉ!". Tôi động viên:

-Anh quan sát thực tế được bao nhiêu điều hay như vậy mà sao không viết thư góp ý với chính quyền?

 Anh giãy nảy:

- Ôi dào! Bọn nó đời nào quan tâm đến thư của mình, có viết cũng như không thôi chú ạ!

Xã hội Việt Nam đang diễn ra như vậy, cuộc sống thì bát nháo, chính quyền thì luôn nói lời hay ý đẹp, dân chúng thì mất niềm tin nên lá cờ tổ quốc chẳng được mấy ai đoái hoài đến. Điều này thường xảy ra trong những chế độ độc đảng.

Sau mấy giải bóng đá quốc tế, chính quyền hay tuyên truyền về tình yêu lá cờ của người dân như minh chứng cho lòng yêu nước, báo đài thường nói là "80 triệu con tim đang hướng về đội tuyển Việt Nam" trước những trận cầu quan trọng hoặc nói "cờ Việt Nam tung bay trên mọi nẻo đường thể hiện tinh thần yêu nước cao độ của người dân" sau khi đội tuyển chiến thắng một đối thủ mạnh. Nhưng có lẽ họ cố ý nói sai hoặc làm như nhầm lẫn giữa lòng yêu nước và tinh thần hâm mộ thể thao. Ít nhất trong nhà tôi có hơn một nửa thành viên là không hướng về đội tuyển, vì ba má và vợ tôi không hề mê bóng đá, mọi người toàn coi phim bộ. Còn mấy tên nhỏ nhỏ trong nhà chẳng hề biết bóng đá là gì, nhất là mấy tên dưới 5-6 tuổi.

Cầm cờ ủng hộ đội tuyển Việt Nam cũng không có nghĩa là yêu nước. Chẳng qua ủng hộ màu cờ, sắc áo của đội tuyển nhà thì cầm cờ hoặc mặc áo của đội tuyển thì thích hợp hơn cả. Tôi đã chứng kiến trận cầu chung kết EURO 2008 giữa Tây ban nha và Đức cùng dân hâm mộ ở nhà thi đấu Phan Đình Phùng, Sài Gòn qua màn ảnh lớn. Dân hâm mộ chia thành 2 phe ủng hộ hai đội rất cuồng nhiệt, cũng cờ quạt, áo sống y như người Tây ban nha và Đức thứ thiệt. Khi Tây ban nha ghi bàn dân hâm mộ ủng hộ đội này cũng vẫy cờ Tây ban nha và hò hét vang trời, nhưng rõ ràng nhìn cảnh đó chẳng ai nói là người hâm mộ Việt Nam yêu nước Tây ban nha cả. Điều đó là rõ ràng!

Phần tôi mắc cái tội hay tò mò tìm hiểu, lại thêm số bay nhảy nên suốt ngày chu du xa nhà. Việt Nam thì không nói làm gì mà nước ngoài cũng đi tìm hiểu nhiều nơi, rồi quan sát, so sánh mới tự băn khoăn với mình. Điều tôi rút ra về sự chậm lụt của Việt Nam là chế độ độc đảng và tư tưỏng cộng sản đã làm cho dân mình không tiếp nhận được những giá trị chung của nhân loại về dân chủ, tự do, quyền con người... tạo nên một lực cản không đáng có cho đất nước. Bên cạnh đó nó cũng khiến cho chính quyền luôn tìm cách nói dối để mị dân cho dễ cai trị nên dân chúng càng ngày càng mất niềm tin. Tôi cảm thấy rất bất an khi nghĩ về vận mệnh của đất nước.

Với những gì đang diễn ra, tôi có cảm giác như cơ thể Việt Nam đang bị bệnh nặng, mà người bệnh vẫn tin hoặc giả bộ tin là cơ thể sẽ có khả năng tự điều chỉnh dần hết bệnh. Trong khi ai cũng biết là phải giải phẫu toàn thân may ra mới có thể cứu được bệnh nhân. Cả hai điều đều sẽ rất đau đớn, tuy nhiên lối thoát chỉ có một! Mà bệnh nhân không thể tự mình giải phẫu và phải cần sự trợ giúp của bác sỹ! Bác sỹ đó là ai? Có phải Hoa Kỳ hay chăng? Dù là ai thì cũng cần rất nhiều thời gian và tôi e rằng tôi không sống đủ thọ để thấy ngày đất nước tôi thay đổi và người dân sẽ có một cuộc sống hạnh phúc. Như vậy cũng có nghĩa là tôi vẫn sẽ chẳng có lá cờ tổ quốc của mình để yêu mến và trân trọng. Tôi vẫn sẽ phải ghen tỵ với lá cờ nước Mỹ, ghen tỵ với sự trân trọng mà nó được dành tặng bởi những công dân của Hợp chúng quốc. Những người mà qua quan sát và trò chuyện với họ, tôi thấy họ chẳng hơn tôi bao nhiêu. Có khi còn thua tôi!?. Tôi là một người có sức khỏe, sống điều độ và lành mạnh, luôn yêu mến mọi người. Học thức thì hai bằng đại học, nói thông thạo 2 ngoại ngữ Anh, Nhật chưa kể miệt mài tự học từ hồi thanh niên đến giờ... Đi nước ngoài như đi chợ, đi Mỹ thì thích lúc nào đi lúc đó nếu không quá bận... Vậy mà tôi vẫn không có cảm giác tự hào về vị thế công dân của mình và đất nước mình. Dù đôi khi trong cuộc sống có những lúc bộc phát muốn làm người dấn thân, nhưng tuổi tác ngày càng thêm, gia đình đề huề, tôi nghĩ mình chắc sẽ vẫn mãi chỉ là một công dân bình thường và an phận.

Một công dân không có lá cờ tổ quốc! Và luôn chạnh lòng mỗi khi nhìn thấy lá cờ sao và vạch!
Trần Thanh Thủy
Đây là một tự sự đặc biệt gửi ra từ trong nước. Theo bài viết, tác giả lớn lên tại miền Bắc, sau 1975 mới theo cha hồi hương miền Nam, có hai bằng đại học, nói thông thạo tiếng Anh tiếng Nhật, từng là một “tour guide chuyên nghiệp”; đi nước ngoài như đi chợ, đi Mỹ thì thích lúc nào đi lúc đó... Và tâm sự: “Vậy mà tôi vẫn không có cảm giác tự hào về vị thế công dân của mình và đất nước mình.”

  Tự mô tả mình là “con cái của những người cộng sản” nhưng tác giả vẫn viết “chế độ độc đảng và tư tưỏng cộng sản đã làm cho dân mình không tiếp nhận được những giá trị chung của nhân loại về dân chủ, tự do, quyền con người... tạo nên một lực cản không đáng có cho đất nước.” Đề cập tới lá cờ của nước Mỹ, tác giả viết “Người ta yêu lá cờ là vì nó đại diện cho vô số điều tốt đẹp ẩn phía sau.” Và ngậm ngùi thấy mình là “Một công dân không có lá cờ tổ quốc!”

 Bài viết được phổ biến nguyên vẹn, không thêm bớt, cắt xén.

Tôi để tâm tới lá cờ nước Mỹ từ trước khi đến xứ này. Nguyên cớ cũng là từ tên con trai của tôi. Năm ngoái tên này 5 tuổi. Tôi nhớ là bữa đó tôi đang xem lại bộ phim"Sinh ngày 4 tháng 7" trên kênh Star Movie thì hắn ta đi ngang qua và hỏi:

-Ba ơi ba! Lá cờ đó là cờ của nước nào vậy ba?

Lúc đó phim đang chiếu cảnh mấy người thanh niên đốt cờ Mỹ.

-Cờ đó là cờ nước Mỹ.

-Sao họ lại đốt cờ vậy ba?

-Tại vì họ muốn phản đối chính quyền.

Rồi hắn còn hỏi ... và .... nữa  nên tôi cũng giải thích cho hắn như thế và như thế...

Nhưng điều làm tôi ngạc nhiên là tại sao một tên nhóc 5 tuổi lại thắc mắc về lá cờ của quốc gia hợp chủng xa xôi này nên tôi có hỏi hắn:

  -Sao con lại hỏi về lá cờ này?

  -Tại vì trong mấy phim con coi có  mấy lần con  thấy lá cờ này, mèo Tom cũng có lần mặc đồ cờ Mỹ này, mà mấy phim ba coi thỉnh thoảng con cũng có thấy vậy!

À ra vậy! Hèn chi...

Tên nhỏ này thì toàn coi phim hoạt hình, là mấy bộ phim mà Cartoon network ngày nào cũng chiếu, kiểu như "Tom and Jerry" hoặc "Teen Titan" mà mấy phim này có cờ Mỹ không tôi cũng không chắc! Hắn cũng coi phim thiếu nhi Walt Disney trên đĩa, rồi phim thiếu nhi trên kênh Star Movie và HBO. Thỉnh thoảng hắn cũng có coi mấy phim Việt Nam nhẹ nhàng như "Kính vạn hoa" hay " Gọi giấc mơ về"...

  Và từ đó tự nhiên tôi lại hay tò mò về lá cờ này khi xem những phim của Mỹ sản xuất. Thật bất ngờ đối với tôi và có thể với rất nhiều người khác! Trong tất cả những bộ phim này, lần nào lá cờ Mỹ cũng xuất hiện.Từ phim hành động tới phim hài, phim tình cảm rồi phim kinh dị, phim ma, phim viễn tưởng... Lá cờ Mỹ hiện hữu khắp nơi nơi! Từ cơ quan chính phủ, đồn cảnh sát, trường học đến trang trại, nhà riêng của người dân Mỹ, trên đồi  cao hoặc trong vùng  rừng  núi, bên hông xe bus, trên nóc xe hơi cá nhân...Nơi này  nơi kia, lúc này lúc khác tôi luôn luôn có thể nhìn thấy lá cờ này, lá cờ nước Mỹ! Tên nhóc nhà tôi cũng  có ý nghĩ giống tôi, hắn nói với tôi như vầy:

-Ba, sao con coi phim Mỹ con thấy có nhiều cờ Mỹ mà phim Việt Nam mình ít thấy cờ Việt Nam hả ba?!...

Xin nhắc lại là tên nhóc nhà tôi năm ngoái mới chỉ có 5 tuổi!

Thắc mắc của hắn thật ra cũng chưa chính xác , vì phim Việt Nam cũng có thấy cờ Việt Nam chứ không phải không có nhưng chỉ có điều là ít xuất hiện, hoặc thường xuất hiện trong mấy phim chiến tranh, tuyên truyền chính trị mà thôi

 Chưa hết, trong những chương trình thời sự trên tivi dù là kênh  Việt nam hay nước ngoài,  lá cờ Mỹ cũng xuất hiện với tần suất khá dày đặc.Cũng đúng thôi, Mỹ bây giờ là siêu cường, tin tức trên thế giới  cứ 10 tin thì hết 3-4 tin là liên quan đến Mỹ! Quốc gia này mà hắt hơi, sổ mũi là cả thế giới rung rinh! Mà tin tức liên quan đến Mỹ thì đủ kiểu. Từ tin đưa về Nhà trắng và tổng thống Obama đến thị trường chứng khoán phố Wall, những quyết định của FED, rôbôt chinh phục sao Hỏa... Và nói đi cũng phải có nói lại: Chúng ta có thể dễ dàng thấy những  cảnh  người Mỹ "nhiệt tình" đốt cờ nước họ lắm! Có lẽ họ coi lá cờ giống như người yêu nên có lúc thương có lúc giận và lúc giận dữ họ cứ thẳng thắn biểu lộ cảm xúc đôi khi rất cực đoan!

 Còn chuyện giữa tôi và tên nhóc nhà tôi, kể từ lần đó có một cuôc đua ngầm về việc ai là người thấy lá cờ này nhiều hơn trên màn hình! Thường thì lúc rảnh rỗi vào buổi tối hoặc những ngày cuối tuần, mấy ngưới trong nhà lâu lâu lại nghe  một tên nhỏ và một tên lớn hồ hởi giành nhau về lá cờ:

 -Ba ơi! Con thấy cờ Mỹ trước rồi nha!

Những lúc đó tôi thường làm bộ cay cú:

-Đâu phải cờ Mỹ,  cờ nước khác mà!

 -Cờ Mỹ mà ba, có sao và vạch tùm lum kìa!

  -Ờ ờ! Đúng rồi! Tên này lợi hại ghê vậy ta...!?

Hoặc có lúc:

-Ê ê! Góc đường có một lá cờ Mỹ  nha!

Thì hắn bao giờ cũng làm tài lanh:

-Con cũng thấy rồi!

Còn không thì là:

-Biết rồi!

Và tôi lại làm bộ cho hắn đi tàu bay giấy:

-Sao anh tinh mắt quá vậy anh?

Vậy là hắn có lý do để cười khanh khách khoái chí vì đã thắng được ba hắn!

Tất nhiên đây chỉ là chuyện đùa vui của hai cha con tôi.Nhưng nghiêm túc mà nói, thì rõ ràng, có nhiều điều rất đáng để suy nghĩ. Không nói trong các chương trình tin tức mà chỉ nói trong phim ảnh thôi thì cũng phải đặt câu hỏi là tại sao lá cờ Mỹ xuất hiện nhiều như vậy? Tại sao lá cờ Viêt nam không xuất hiện nhiều trong phim ảnh Việt nam? Phải chăng nhưng nhà làm phim Hollywood muốn thể hiện lòng yêu nước hay là thực tế cuộc sống của người Mỹ là như vậy? Và các nhà làm phim đã thể hiện phim như những gì cuộc sống hiện hữu? Mà nếu như thế thì người Mỹ họ yêu nươc dữ vậy sao?

 Câu hỏi này của tôi đã được giải đáp trong những lần  tôi đi tham quan, tìm hiểu  nước Mỹ. Tôi đã đi qua gần 30 tiểu bang bằng đường bộ để cố ý quan sát kỹ càng nhiều mặt xứ sở Hợp chúng quốc.

Quả đúng là như vậy. Người Mỹ rất yêu nước!

Chẳng phải riêng gì trong việc treo cờ. Mà cả trong sinh hoạt thường ngày, trong những hoạt động nơi công cộng cũng như trong việc tổ chức xã hội của họ... Ta có thể thấy tình cảm của họ đối với quốc gia là rất đồng thuận và rất trân trọng. Về những lá cờ,  đúng như trong phim ảnh, cờ Mỹ hiện diện khắp nơi nơi!

Đầu tiên là phi trường Los Angeles. Nơi nhà ga đến, những lá cờ to tổ chảng treo khắp trần nhà cùng những hàng chữ lớn "We are a face of country"- Chúng tôi là bộ mặt của quốc gia! Chẳng biết chúng tôi đây là ai? Nhân viên trong terminal thì nhiều lắm! Mà dẫu có là ai thì bộ mặt của quốc gia  phải gắn liền với những  lá cờ rồi! Khỏi thắc mắc!

Tiếp đó là đến những thành phố của tiểu bang Cali và những tiểu bang khác khắp nước Mỹ, đâu đâu tôi cũng thấy chúng, những lá cờ Mỹ. Từ San Francisco xuống San Jose, rồi San Diego ở CA, sau đó là hành trình băng ngang nước Mỹ theo đường interstate 40 qua miền sa mạc của AZ và NM, đến những thành phố nhỏ như Snyder ở TX,  qua bờ đông nơi SC và NC, và ngược lên Washington DC và New York... phía Bắc. Vào những ngày đẹp trời thì ôi thôi mấy lá cờ này! Luôn tung bay giữa không trung đầy kiêu hãnh!

Ở những cơ quan công quyền thì không nói làm gì. Đằng này trong dân chúng lá cờ Hiệp chúng quốc cũng luôn phấp phới và được ngước nhìn. Tôi có thể thấy chúng được treo phía trước vườn hoặc trên mái của những ngôi nhà  Mỹ trên mọi con đường, trong những lần dạo phố ở Little Saigon,  Cali hoặc cả ở những nơi hẻo lánh như Tucumcari city   New Mexico. Tôi cũng thấy chúng trong những lần ra biển hoặc leo đồi và cả những khi đi mua sắm ở các Mall, trong sân trước của những apartement, những condo, trên cửa kiếng xe hơi của dân Mỹ, trong khu vui chơi, resort, trong nghĩa trang... và cả trong nhà thờ! Phải,trong nhà thờ. Nói có sách mách có chứng, lần tôi đi lễ ở nhà thờ St. Barbara trên đường Euclid ở Santa Ana city tôi đã thấy lá cờ Mỹ được cắm trang trọng bên trái bục giảng đạo của cha Nguyễn Đăng Đệ. Điều này đối với tôi thật  lạ lùng. Không biết ở các nhà thờ Mỹ khác như thế nào chứ ở Việt nam từ trước đến giờ tôi chưa từng thấy nhà thờ nào có treo cờ quốc gia bên trong cả!

Còn nói chuyện leo đồi, có lần tôi đã lên một ngọn đồi vô danh ở vùng thung lũng Pinole, phía bắc vùng vịnh San Francisco- Oakland. Bữa đó, tôi đến thăm một người bạn có tiệm Nails ở đây nhưng nhằm lúc tiệm đông khách quá nên không muốn làm rộn bạn, nhân thấy ngọn đồi gần đó phủ đầy hoa vàng đặc trưng của miền bắc Cali, vừa đẹp lại vừa dễ leo nên cũng tò mò thử lên ngắm hoa và vùng vịnh từ trên cao cho biết. Leo lên mất khoảng một tiếng đồng hồ, khi đến đỉnh tự nhiên thấy có cắm một lá cờ lớn trước mặt, trên cao gió lộng nên có thể nghe tiếng cờ quẫy gió phần phật. Cột cờ đã cũ nhưng lá cờ còn mới chứng tỏ được thay thường xuyên, vì dãi dầu sương gió trên cao nên không thể mới hoài được. Nhìn lá cờ cô độc trên đỉnh đồi không thể không thắc mắc ai có công vác lá cờ lên cắm trên này. Tiếng lá cờ reo cùng gió khiến cho bất kỳ ai leo đến đỉnh cũng cảm thấy đỡ mệt và phấn chấn trước quang cảnh vùng vịnh bao la. Xuống dưới tôi có hỏi bạn tôi về lá cờ thì bạn tôi cũng ngạc nhiên lắm, không ngờ trên đó có cắm lá cờ. Hắn ta cũng thật tình mà rằng:

-Tao cắm rễ ở thung lũng này đã lâu nhưng chưa bao giờ leo lên đồi đó, nên cũng chẳng giải đáp được thắc mắc của mày!

Mấy lá cờ Mỹ mà tôi từng thấy thì quả thật đẹp lắm, theo đúng nghĩa đen của từ này. Thường tôi thấy những lá cờ xứ khác được may bằng vải kate, nhưng cờ Mỹ thì đa phần được làm bằng cotton nên sao và vạch thường rất nổi bật, nhất là những lá cờ có chất liệu thêu. Mà thấy cờ size lớn nhiều lắm, nhất là ở những nơi công cộng toàn là mấy lá cờ to như cái nhà vậy. Còn cờ size nhỏ thường được để trên bàn hoặc cắm trên nóc xe hơi trong mấy ngày lễ, chắc có lẽ xứ sở giàu có nên không bao giờ phân vân về chuyện lớn nhỏ. Còn vật dụng để treo cờ cũng rất đa dạng và chắc chắn lắm chứ không "lả lơi" và tạm bợ như những lá cờ mà tôi từng thấy. Rõ ràng việc treo cờ là chuyện quốc gia đại sự!

Nhìn cách người Mỹ đối xử với lá cờ nước họ tôi hiểu  rằng họ thực sự trân trọng lá cờ của họ. Nhưng điều gì khiến họ yêu lá cờ và yêu nước của họ đến vậy? Có phải do nó đẹp hay chăng? Lá cờ sao và vạch đó? Nếu trên lá cờ đó không phải là sao và vạch liệu họ có yêu nó hay không? Câu trả lời chắc vẫn là như thế, một tình yêu với lá cờ. Ai trong chúng ta cũng hiểu rằng sao và vạch chỉ là hình thức và mang tính biểu tượng.

Người ta yêu lá cờ là vì nó đại diện cho vô số điều tốt đẹp ẩn phía sau: Tự do, dân chủ, tam quyền phân lập, quyền lực thứ tư của báo chí..., cũng như sự đồng thuận của tất cả mọi công dân trong việc tạo nên một xã hội công bằng, văn minh, thịnh vượng và nhân bản. Một xã hội mà trong đó mỗi người đều có quyền lựa chọn cuộc sống cho riêng mình và có quyền thực hiện ước mơ của mình. Họ yêu thương trẻ em, tôn trong  phụ nữ, nâng đỡ người tàn tật và chăm sóc người già (dẫu còn nhiều ý kiến khác nhau về việc này)...

Tôi đã rong ruổi trên nhiều nẻo đường của các tiểu bang nước Mỹ và tôi có thể thấy sự phát triển vượt bậc và khá đồng đều của đất nước này. Có những lúc tôi đã phải ngạc nhiên tự hỏi tại sao người Mỹ có thể tạo dựng được một quốc gia ngoại hạng như vậy. Cơ sở vật chất của họ đồ sộ và trải rộng khắp liên bang như vậy hẳn là đòi hỏi một sự tích tụ tư bản khổng lồ của nhiều thế hệ xuyên suốt thời gian mà bản thân tôi không thể nào tưởng tượng được. Nước Mỹ đích thực khác hẳn những gì báo chí trong nước hay viết và cũng khác với nước Mỹ tôi từng hình dung.

Tôi nhớ lần lang thang ở tiểu bang Utah, xe chạy 70-80 mile một giờ trên freeway interstate 80 mà chạy hoài cũng chưa qua khỏi những cánh đồng muối. Còn khi đi qua tiểu bang Kansas, freeway interstate 70 chạy giữa những cánh đồng lúa bạt ngàn đến cuối đường chân trời. Xe chạy từ sáng đến chiều mà vẫn thấy mênh mông nối tiếp mênh mông những sóng lúa như không bao giờ dứt. Đi vào làng của nông dân Hoa Kỳ thấy toàn là biệt thự rộng rãi, tiện nghi đầy đủ, sạch sẽ vô cùng. Cảnh trí được sắp đặt đẹp như tranh vẽ, cây cối hoa lá giống như một resort 5 sao của mấy khu du lịch.  Ai cũng biết Hoa Kỳ được thiên nhiên ưu đãi  rất nhiều, nhưng để biến đất đai tài nguyên thành của cải không thể thiếu bàn tay của con người và có cảm giác bàn tay lao động của người Mỹ hiện diện ở mọi miền, mọi vùng.

Tất nhiên Hoa Kỳ không phải là một quốc gia hoàn hảo, nhưng so với những quốc gia khác rõ ràng Hoa Kỳ đã vượt lên trước rất xa. Họ có những điều dở nhưng luôn luôn biết nhìn nhận thẳng thắn lỗi lầm và tìm cách khắc phục bằng những điều tốt hơn! Những người tốt luôn làm một điều gì đó để cái xấu không thể thắng thế và lẽ phải luôn được bảo vệ.

Quan sát xã hội Hoa Kỳ tôi thấy điều cốt lõi của xã hội này là mỗi công dân đều hiểu rõ giá trị của bản thân mình với các quyền đương nhiên của con người và hiểu biết rất cao về luật pháp để phân biệt rõ ràng những điều được phép và không được phép làm. Và chính quyền đảm bảo cho điều đó luôn được duy trì. Khi một xã hội đạt đến trình độ như vậy thì sự đồng thuận và sự minh triết sẽ xuất hiện và cùng với nó sự thịnh vượng sẽ đến với tất cả mọi người dân.

Người đọc có thể cho rằng tôi lý luận lẩn thẩn về một điều đương nhiên, nhưng bất cứ ai từng sống trong những chế độ độc tài đều rất dễ nhận thấy rằng để đạt được điều tưởng như đơn giản đó là cả một quá trình rất dài và gian khó. Mà nếu nói là trăm năm chưa đạt được cũng không phải là quá đáng! Ngay như trong khu vực Đông Nam Á, ai từng quan tâm tìm hiểu Thailand cũng đều phải công nhận Thailand đang phát triển trước Việt Nam khoảng 30 năm. Người Việt mình qua Thailand mà có dịp đi khắp nước họ sẽ thấy cuộc sống của người Thai khá thoải mái, cơ sở hạ tầng của họ dân mình thấy lần đầu quả thật sẽ ngạc nhiên vì không ngờ ở gần Việt Nam mà sao họ khá quá và hẳn ai cũng tự nhủ không biết bao giờ Việt Nam mình mới được như Thailand. Nhưng nếu thăm Thailand xong rồi qua Hoa Kỳ và  nếu theo dõi tình hình xã hội Thailand trong thời gian qua thì thấy rõ ràng khoảng cách phát triển  giữa Thailand và Hoa Kỳ vẫn xa thăm thẳm.

Cảm giác ghen tỵ với lá cờ nước Mỹ lần đầu xuất hiện trong tôi là khi tôi dừng chân ở thành phố Jackson của tiểu bang Mississippi, trên đường xuôi xuống New Orleans từ St.Louis city. Tôi nhớ bữa đó tôi đang ăn trưa trong một nhà hàng trên đường Wilson gần freeway interstate 55, trời mùa thu tháng 11 phương Nam, mưa rơi tầm tã, nhìn mưa nơi này không khỏi nhớ về những cơn mưa miền Trung ở Việt Nam, mưa không ngừng nghỉ với gió từng cơn và sấm chớp dọc ngang bầu trời. Trong lúc nhìn mưa mông lung bất giác tôi phát hiện phía bên kia đường có một lá cờ. Cột cờ nằm trước một center bán lốp xe hơi, với một lá cờ lớn. Dù mưa rơi tầm tã, bầu trời đen kịt,  nhưng lá cờ vẫn ngạo nghễ tung bay. Đơn độc và bền bỉ, dường như nó muốn chống chọi cùng sấm chớp, quét sạch mây mù! Sự kiêu dũng của lá cờ khiến tôi không khỏi thầm khen "anh bạn khá lắm, thật là một tay can trường!". Và cũng lúc đó tôi chợt cảm thấy buồn! Hôm đó đã gần đến đoạn cuối của hành trình, sau những ngày thăm thú nhiều tiểu bang tôi cảm nhận sâu sắc sự trân trọng lá cờ quốc gia của người Mỹ, dù thấy lá cờ rất là đẹp (theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng) và cảm mến lá cờ này nhưng rõ ràng nó không phải là lá cờ của tôi. Lá cờ sao và vạch đó, nó là của họ, những người dân quốc gia hợp chủng!

Tôi nhớ rất rõ cảm giác khó chịu len lỏi trong tôi lúc đó, một cảm giác thèm muốn mình cũng có một lá cờ để trân trọng và ngước nhìn, để có lúc tôi có thể đặt bàn tay lên con tim mình và cảm nhận tình yêu tổ quốc, tình yêu đồng bào của mình đang hiện hữu trong tôi! Điều đó tôi chưa bao giờ từng trải qua!

II. Nước tôi cũng có một lá cờ...

Và lá cờ tổ quốc của tôi, mỗi lần đến dịp  lễ hoặc Tết là bác tổ trưởng dân phố lại đi từng nhà nhắc nhở (hay năn nỉ) người dân trong tổ treo cờ, bác này là cựu chiến binh, trong chiến tranh được phong anh hùng, giờ nghỉ hưu làm công tác dân phố. Mỗi lần gặp bác tôi hay trêu là nhờ chuyện treo cờ mà bác có cơ hội đi bộ thể dục! Thêm nữa tivi và báo đài cũng lại nhắc cho dân chúng biết về lịch treo cờ tổ quốc! Vậy đó mà có nhà họ cũng chẳng treo! Nhưng những ngày này thì công tâm mà nói cờ Việt Nam được mùa, phấp phới tung bay, nếu nói là "rợp trời cờ hoa" cũng không phải là quá đáng. Còn vào những ngày thường thì tuyệt nhiên không thấy dân chúng treo cờ, ngay cả cơ quan nhà nước cũng vậy! Sau lễ, Tết mấy lá cờ này như có chân vậy, chúng trốn mất tiêu, siêu tốc độ, chẳng còn mấy lá!

Tôi là dân có tập luyện, đại thể sáng nào cũng chạy khoảng 5-6 cây số, mà tính hay cầu toàn nên bữa nào có gió mạnh thường hay căn hướng gió để chạy. Nói ra có nhiều người ngạc nhiên! Tôi muốn tìm một cây cờ để xem hướng gió nhưng hiếm khi nào thấy. Nhiều lần chạy buổi sáng ở nhiều thành phố của Việt Nam mình mỗi khi đi công tác hoặc du lịch tình trạng cũng tương tự. Nếu đứng tại một điểm cao làm chuẩn mà lia tầm mắt trong vòng bán kính 5 cây số, 10 cây số, có lúc 20 cây số cũng không hề thấy lá cờ nào cả. May ra mà đứng gần ủy ban nhân dân thành phố hoặc phường xã thì mới thấy, mà lá cờ cũng "nhỏ như con thỏ" chứ ít thấy cờ lớn, có lẽ là được mua ở chợ chỉ chung một size! Không biết từ bao giờ người Việt mình thờ ơ với lá cờ như vậy?

 Tôi nhớ lúc nhỏ sống ở miền Bắc, dù chưa đủ hiểu biết để suy nghĩ sâu xa về lá cờ, nhưng lá cờ đỏ sao vàng lúc đó cũng gần gũi với lũ trẻ bọn tôi lắm.Vì miền Bắc hồi đó nặng về tuyên truyền lên cờ hoa hay xuất hiện, thời bao cấp mỗi dịp lễ Tết dẫu có khó khăn nhưng tôi nhớ bọn tôi luôn được cho quà bánh. Mọi người được nghỉ ngơi nên ba tôi và mấy người bạn hay tụ tập khi nhà người này, khi nhà người kia ăn uống "cải thiện". Lại nhớ có lần ba tôi chở tôi đi cùng một người bạn đi ăn liên hoan Quốc khánh, hai vị đạp xe chầm chậm nói chuyện, tôi ngồi phía sau mải mê nhìn mấy lá cờ đỏ treo hai bên đường thế nào mà rơi khỏi yên xe lúc nào không hay, còn hai vị cha chú cũng ham chuyện đến nỗi đi cả trăm mét mới phát hiện  con cháu mất tích, hớt hải quay lại tìm "thằng nhóc suy dinh dưỡng". Chuyện thật như bịa! Mấy chục năm sau gặp lại chú bạn vẫn nhắc:

- Mày hồi đó lỳ lắm con nhá, rơi xuống xe mà không hề khóc, vẫn lon ton chạy theo cho kịp tao với ba mày, mà cũng không thèm gọi bọn tao đâu nhá, rõ ông tướng chứ lị!

Sau này khi chiến tranh kết thúc gia đình tôi theo ba trở về quê hương miền Nam, tôi lớn lên, đi nhiều đọc nhiều biết nhiều, rồi lá cờ nhạt nhòa dần trong tôi hồi nào không hay. Dân chúng Việt Nam chắc cũng như vậy, chung suy nghĩ như tôi. Cuộc sống vất vả mưu sinh, thời gian trôi nhanh, chiến tranh đã qua hơn 30 năm rồi mà thực sự đất nước vẫn chưa có gì chuyển biến lớn lao cả. Xã hội công bằng, dân chủ, văn minh thì chưa thấy mà những cái xấu thì dường như ngày càng trầm trọng. Khi ẩn sau lá cờ không phải là những điều tốt đẹp thì màu đỏ và sao vàng sẽ thực sự chỉ còn là hình thức, những thành phần trong xã hội mà năm cánh sao vàng tượng trưng sẽ chẳng thấy mình trong đó và họ dần trở nên lãnh đạm với lá cờ cũng là điều dễ hiểu. Tôi cũng như họ, nhiều lần tôi nhìn lá cờ đỏ sao vàng đó và tôi không hề thấy tôi trong đó. Tôi không hề cảm nhận được đó là lá cờ tổ quốc của tôi! Trường hợp của tôi là con của những người cộng sản mà còn vậy, còn con em của những người ở "bên kia chiến tuyến" chắc là cực đoan hơn nữa.

Tôi là một tour guide chuyên nghiệp và đã đi khắp Việt nam, nhiều lúc khách nước ngoài họ hỏi mà không biết trả lời thế nào cho đỡ mất sĩ diện. Trẻ em bán vé số, kẹo cao su, hủ tiếu gõ... có mặt trên mọi ngả đường. Lên vùng Tây Bắc hoặc về miệt sông nước Cà Mau thấy trường lớp của con trẻ xập xệ, dột nát mà muốn rơi nước mắt. Trong khi ở các đô thị người ta mua xe triệu đô, xây các công trình thì cứ 10 tầng họ bỏ túi 1 tầng nên chất lượng chỉ còn 9 tầng! Phụ nữ bị bạo hành là chuyện nội bộ gia đình, khi nào sắp xảy ra án mạng chính quyền mới can thiệp. Có lần tôi thấy một người chồng đánh vợ bằng một chiếc ghế nhựa, cú phang lên đầu người vợ mạnh và tàn nhẫn đến nỗi chiếc ghế vỡ tan thành mấy mảnh, máu chảy tèm lem trên mặt cô. Cũng có đông người nhưng không thấy ai ra tay nghĩa hiệp cả. Có chị phụ nữ xấn vào còn bị chồng lôi ra mắng:

-Xen vào làm gì! Vợ chồng mình có lúc còn quá nhà người ta!?

Tôi nhảy vào can thiệp thì tên chồng trừng mắt nạt:

-Tôi đánh vợ tôi thì liên quan gì đến ông!

Đánh hắn thì mình phạm luật mà không chừng lại bị hắn "tẩn" cho no đòn!? Bực quá móc điện thoại ra gọi cảnh sát 113 thì thất vọng vô cùng! Họ hỏi nhanh nhưng cặn kẽ sự việc, khi biết là chồng đánh vợ họ nói "chuyện này là xung đột gia đình, anh gọi qua bên phụ nữ nhờ họ giải quyết!". Nghe họ nói tự nhiên bao nhiêu nhiệt huyết trong tôi tan như mây khói và cảm thấy bất lực, đơn độc biết bao nhiêu.

 Quả thật hiện trạng xã hội khắp mọi miền đất nước rất đáng lo ngại, thành phố có nhiều nhân tài hội tụ nhưng toàn là "siêu sao kiếm tiền" chứ hiếm thấy người có tinh thần thiện nguyện, sẵn sàng cống hiến cho cộng đồng, "lĩnh ấn tiên phong" quyết liệt đấu tranh với cái xấu, định hướng cho đất nước đi lên. Mà dân nhập cư vào thành phố tự phát, tạo áp lực lớn lên toàn thể, những là kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm... bây giờ là bài toán nan giải đối với cấp lãnh đạo các thành phố.

Chị của tôi đang tính mở tiệm thuốc tây, tôi nghe mấy chị bàn bạc mà đau hết cả ruột, "mở tiệm đừng ham chi mặt tiền đường lớn, cứ vào mấy khu lao động mà mở, mấy khu lao động bây giờ dân họ ưa bịnh lắm đảm bảo kinh doanh sẽ phát đạt". Còn nông thôn bây giờ vấn đề con người rất đáng bàn, làm việc với cán bộ cấp huyện hoặc xã, sau bao nhiêu năm thấy vẫn dậm chân tại chỗ. Người giỏi thì bỏ xứ đi, người ở lại  trình độ thấp mà không có tư tưởng cầu tiến, làm chưa được việc đã cầu lợi, báo đài vừa rồi đồng loạt đưa tin về mấy chuyện cán bộ các xã ăn chặn tiền hỗ trợ Tết cho dân nghèo, nghĩ mà xấu hổ cho "con rồng cháu tiên". Còn nam thanh niên nông thôn khoảng 6 giờ chiều muốn gặp khó lòng thấy mặt, 8 giờ tối gặp tên nào nói chuyện cũng nghe mùi rượu bia. Hỏi ra mới hay nông thôn bây giờ chẳng có gì vui chơi giải trí, "bọn em thanh niên lao động chân tay, buổi tối làm mấy ly cũng đỡ nhức mỏi anh ạ!".

Điều này chẳng riêng gì nông thôn, các đô thị loại 1, loại 2 bây giờ quán nhậu thì tràn lan mà thư viện, nhà văn hóa ngày càng xuống cấp, toàn xã hội đề cao "chủ nghĩa kim tiền", đồng tiền lên ngôi trở thành thước đo mọi giá trị, mọi mặt của đời sống đều tụt hậu. Ngay như vợ tôi cũng là dân trí thức, yêu chồng thương con cũng thuộc loại "số một thế giới", vậy mà thấy thiên hạ tiêu xài cũng phát hoảng. Có lần giận tôi nàng mắng là chồng gì mà toàn lo chuyện bao đồng, nhà người ta thì nhà lầu xe hơi, tiêu xài như nước mà nhà mình cứ bình bình hoài, làm mãi cũng chẳng thấy phát tài, tiêu pha thứ gì cũng phải cân nhắc! Mà thật ra gia đình tôi có thể được xếp vào dạng trung lưu, hai vợ chồng ba đứa con- một gái hai trai- ăn uống, chi tiêu cũng không đến nỗi thiếu thốn.Thêm nữa gia đình sum vầy hạnh phúc, không đau ốm, bệnh tật, cuộc sống bình an, nếu học theo Lão Tử kể như cũng là "bến bờ ngay sau lưng " rồi! Vậy mà cũng có lúc cũng bị vợ nhằn, chẳng qua nàng thấy xã hội suy tôn đồng tiền quá đáng nên mất khôn chứ không thực nghĩ như vậy.

Thành phố Đà Nẵng là đô thị trực thuộc trung ương mà thư viện chẳng có bao nhiêu sách, tôi vào tham quan cho biết thấy chẳng được mấy cuốn có giá trị, sách truyện thì có mà toàn sách cũ, còn sách nghiên cứu thì thấy chẳng nhiều hơn tủù sách nhà tôi bao nhiêu! Mấy cô thủ thư nói giọng bất mãn:

- Lãnh đạo thành phố mê đá banh chứ đâu có mê sách mà anh bảo sao cho có nhiều hả anh?

 Xuống Nhà văn hóa thanh niên ở 30 Bạch Đằng thì thấy mấy chục năm vẫn không thay đổi, có phần tệ hơn và thua xa thời năm 1986 khi bọn choai choai chúng tôi ghé thăm và nhảy đầm.

 Sài Gòn cũng chẳng hơn gì, muốn đưa con trẻ đi chơi không phải là chuyện dễ dàng. Mấy điểm đu quay trong xóm thì rẻ nhưng chật chội và không an toàn, đi Đầm Sen một gia đình 2-3 đứa con chơi vài ba trò chơi cộng tiền vé vào cửa, ăn uống...tốn gần triệu như không! Đại thể là ngoài việc ăn uống mà muốn vui chơi, giải trí thì cứ phải có tiền mới dám chơi, chứ dân nghèo thì đành chịu vì nhà nước ít cho không cái gì cả. Mấy người đạp xích lô, xe thồ Sài Gòn có một thời hay lai rai loại nước giải khát lên men, chẳng biết được sản xuất bằng thứ gì mà chiều nào anh em ta cũng làm vài chai. Dân nghèo đâu có mồi xịn để lót bao tử, cứ sẵn gì nhậu nấy! Mười mấy hai mươi năm trôi qua, "phe ta" bây giờ đường ruột, dạ dày ai cũng hư hết. Đi bác sỹ khai ra mới biết cứ 10 người thì hết 9 người uống loại nước rẻ tiền đó. Mà nghĩ cũng tội nghiệp cho "ông" nhà nước, tiền thuế thu không được bao nhiêu thì lấy gì lo cho dân. Mấy anh thuế vụ ngoài chợ thu tiền của các cô, các chị bán rau thấy cũng tích cực lắm, nhưng môt sạp rau chẳng bao nhiêu tiền, thu không biết đến bao giờ mới bằng một chai rượu ngoại mấy tên "cá mập" uống trong vũ trường?

Còn nói về công viêc mưu sinh của người dân cũng trần ai, khổ ải. Mấy anh em lái xe tour du lịch tôi quen, dần dần chuyển nghề gần hết. Lâu lâu gặp lại cố nhân, nghe kể chuyện mà không biết nên vui hay nên buồn. Họ than công việc thì cực mà thu nhập không nhiều, chạy xe tour thì phải đi sớm về trễ, 7-8 giờ tối còn phải đưa khách đi ăn tối, về tới nhà bữa nào cũng 11giờ đêm, sáng ra 5 giờ phải lo dậy, chạy lên bãi xe xong đua xuống khách sạn ở trung tâm, vừa chạy vừa lo kẹt xe. Đi tham quan tuyến điểm thì lúc nào cũng như "bơi" giữa biển người, nóng nực, căng thẳng "không điên mới lạ!?".  Nghề nghiệp đặc thù, nếu tiền nhiều thì cũng ráng, chứ xương quá thì...Cuối cùng mạnh ai nấy "binh", dù tiền ít nhưng tiện tặn cũng qua ngày mà có thời gian lo cho gia đình. Trò chuyện với anh em taxi cũng thấy buồn lòng, họ tâm sự:

 -Bon chen kiếm sống, giành giật khách, giở mánh khóe này nọ, về nhà nhìn con cái ngây thơ vui học, nghĩ đến công việc mình làm cũng tự thấy mắc cỡ ghê lắm nhưng xã hội mình nó vậy, mình không làm người khác họ cũng làm, mà chậm chân thì vợ con mình đói, coi như đời mình kể như bỏ chỉ hy vọng mai sau các con mình...

Mà cũng hy vọng cầu may vậy thôi chứ không có cơ sở nào để tin đến đời con mình, cuộc sống sẽ khấm khá cả. Con cháu ra trường muốn có việc vẫn cứ phải "chạy", mà lương cũng chỉ đủ tiêu thôi chứ không có dư, chuyện mua nhà, mua xe vẫn còn xa vời lắm. Báo chí Việt nam thì sau bao nhiêu năm vẫn ngoan ngoãn đi "lề bên phải", cả một đất nước 80 triệu dân mà không có tờ báo nào "đáng mặt anh tài". Có lần tôi đi Hongkong về, do bận rộn quá nên không đọc được thông tin trong nước, lên máy bay của Vietnam Airlines thấy có báo Thanh Niên thì mừng húm. Vậy mà đọc được vài trang là muốn bỏ xuống! Báo chí gì mà không đọc thì thấy thiếu thông tin, mà nếu cầm báo đọc thì lại chẳng có gì đáng đọc cả! Trước đây đã viết "dưới tầm" rồi, từ hồi mấy vị Tổng biên tập các báo bị cất chức, thấy còn tệ hơn, bài vở đọc giống như ăn  cơm nguội vậy! Đất nước thiếu một môi trường tự do ngôn luận và một tầng lớp tinh hoa dẫn dắt xã hội, mà quy luật phát triển cho thấy trong một xã hội ai nấy bo bo ôm "nồi cơm" của mình thì tự do, dân chủ vẫn sẽ là chuyện của muôn năm!

 Ở Việt Nam bây giờ nói chuyện chính trị và thời cuộc, mấy người thợ hớt tóc và xe ôm lại có vẻ là những người quan tâm hơn mấy vị quan lớn!? Ngồi chờ khách giở sách báo ra đọc họ bàn luận đủ thứ chuyện trên đời. Một anh xe ôm nói với tôi là anh ngồi ở mấy chỗ đèn xanh đèn đỏ mà anh thấy Sài Gòn 1 ngày lãng phí không biết bao nhiêu xăng dầu và siêu ô nhiễm. Vì dân số Sài Gòn đông mà thời gian chờ đèn lẹ quá nên ai cũng để nổ máy ngồi chờ, phải chi người ta điều chỉnh thời gian lâu hợp lý thì mọi người sẽ tắt máy, "tiết kiệm được bao nhiêu là xăng dầu chú nhỉ!". Tôi động viên:

-Anh quan sát thực tế được bao nhiêu điều hay như vậy mà sao không viết thư góp ý với chính quyền?

 Anh giãy nảy:

- Ôi dào! Bọn nó đời nào quan tâm đến thư của mình, có viết cũng như không thôi chú ạ!

Xã hội Việt Nam đang diễn ra như vậy, cuộc sống thì bát nháo, chính quyền thì luôn nói lời hay ý đẹp, dân chúng thì mất niềm tin nên lá cờ tổ quốc chẳng được mấy ai đoái hoài đến. Điều này thường xảy ra trong những chế độ độc đảng.

Sau mấy giải bóng đá quốc tế, chính quyền hay tuyên truyền về tình yêu lá cờ của người dân như minh chứng cho lòng yêu nước, báo đài thường nói là "80 triệu con tim đang hướng về đội tuyển Việt Nam" trước những trận cầu quan trọng hoặc nói "cờ Việt Nam tung bay trên mọi nẻo đường thể hiện tinh thần yêu nước cao độ của người dân" sau khi đội tuyển chiến thắng một đối thủ mạnh. Nhưng có lẽ họ cố ý nói sai hoặc làm như nhầm lẫn giữa lòng yêu nước và tinh thần hâm mộ thể thao. Ít nhất trong nhà tôi có hơn một nửa thành viên là không hướng về đội tuyển, vì ba má và vợ tôi không hề mê bóng đá, mọi người toàn coi phim bộ. Còn mấy tên nhỏ nhỏ trong nhà chẳng hề biết bóng đá là gì, nhất là mấy tên dưới 5-6 tuổi.

Cầm cờ ủng hộ đội tuyển Việt Nam cũng không có nghĩa là yêu nước. Chẳng qua ủng hộ màu cờ, sắc áo của đội tuyển nhà thì cầm cờ hoặc mặc áo của đội tuyển thì thích hợp hơn cả. Tôi đã chứng kiến trận cầu chung kết EURO 2008 giữa Tây ban nha và Đức cùng dân hâm mộ ở nhà thi đấu Phan Đình Phùng, Sài Gòn qua màn ảnh lớn. Dân hâm mộ chia thành 2 phe ủng hộ hai đội rất cuồng nhiệt, cũng cờ quạt, áo sống y như người Tây ban nha và Đức thứ thiệt. Khi Tây ban nha ghi bàn dân hâm mộ ủng hộ đội này cũng vẫy cờ Tây ban nha và hò hét vang trời, nhưng rõ ràng nhìn cảnh đó chẳng ai nói là người hâm mộ Việt Nam yêu nước Tây ban nha cả. Điều đó là rõ ràng!

Phần tôi mắc cái tội hay tò mò tìm hiểu, lại thêm số bay nhảy nên suốt ngày chu du xa nhà. Việt Nam thì không nói làm gì mà nước ngoài cũng đi tìm hiểu nhiều nơi, rồi quan sát, so sánh mới tự băn khoăn với mình. Điều tôi rút ra về sự chậm lụt của Việt Nam là chế độ độc đảng và tư tưỏng cộng sản đã làm cho dân mình không tiếp nhận được những giá trị chung của nhân loại về dân chủ, tự do, quyền con người... tạo nên một lực cản không đáng có cho đất nước. Bên cạnh đó nó cũng khiến cho chính quyền luôn tìm cách nói dối để mị dân cho dễ cai trị nên dân chúng càng ngày càng mất niềm tin. Tôi cảm thấy rất bất an khi nghĩ về vận mệnh của đất nước.

Với những gì đang diễn ra, tôi có cảm giác như cơ thể Việt Nam đang bị bệnh nặng, mà người bệnh vẫn tin hoặc giả bộ tin là cơ thể sẽ có khả năng tự điều chỉnh dần hết bệnh. Trong khi ai cũng biết là phải giải phẫu toàn thân may ra mới có thể cứu được bệnh nhân. Cả hai điều đều sẽ rất đau đớn, tuy nhiên lối thoát chỉ có một! Mà bệnh nhân không thể tự mình giải phẫu và phải cần sự trợ giúp của bác sỹ! Bác sỹ đó là ai? Có phải Hoa Kỳ hay chăng? Dù là ai thì cũng cần rất nhiều thời gian và tôi e rằng tôi không sống đủ thọ để thấy ngày đất nước tôi thay đổi và người dân sẽ có một cuộc sống hạnh phúc. Như vậy cũng có nghĩa là tôi vẫn sẽ chẳng có lá cờ tổ quốc của mình để yêu mến và trân trọng. Tôi vẫn sẽ phải ghen tỵ với lá cờ nước Mỹ, ghen tỵ với sự trân trọng mà nó được dành tặng bởi những công dân của Hợp chúng quốc. Những người mà qua quan sát và trò chuyện với họ, tôi thấy họ chẳng hơn tôi bao nhiêu. Có khi còn thua tôi!?. Tôi là một người có sức khỏe, sống điều độ và lành mạnh, luôn yêu mến mọi người. Học thức thì hai bằng đại học, nói thông thạo 2 ngoại ngữ Anh, Nhật chưa kể miệt mài tự học từ hồi thanh niên đến giờ... Đi nước ngoài như đi chợ, đi Mỹ thì thích lúc nào đi lúc đó nếu không quá bận... Vậy mà tôi vẫn không có cảm giác tự hào về vị thế công dân của mình và đất nước mình. Dù đôi khi trong cuộc sống có những lúc bộc phát muốn làm người dấn thân, nhưng tuổi tác ngày càng thêm, gia đình đề huề, tôi nghĩ mình chắc sẽ vẫn mãi chỉ là một công dân bình thường và an phận.

Một công dân không có lá cờ tổ quốc! Và luôn chạnh lòng mỗi khi nhìn thấy lá cờ sao và vạch!