Bỗng Hân hét lên. Thì ra anh mơ. Một giấc mơ khó hiểu. Cũng biết bao chuyện khó hiểu trên đời này đang xảy ra...
1.
Từ ngày Hân nhận chức trưởng phòng kinh doanh, cuộc sống của anh có phần lạ, không như trước đây. Giờ, nhiều đêm anh phải thức khuya, đọc sách tìm hiểu những quy luật về kinh tế. Anh đọc ngấu nghiến như sợ rằng không còn thời gian để đọc.
Và rồi, anh tự mâu thuẫn với chính mình. Anh mâu thuẫn trong cách nghĩ suy, trong vai trò nhiệm vụ của mình. Khi còn là nhân viên, anh đâu có nghe những lời nói có hơi hướm lấy lòng anh từ những người khác. Nhưng, giờ lại khác. Những kẻ dưới quyền luôn lấy lòng anh, không dám làm anh bực dọc. Hân tự hỏi: Cũng là thằng Hân, sao trước khác, giờ khác. Có gì thay đổi đến vậy? Không lẽ chỉ có cái nhãn mác trưởng phòng mà anh trở thành người khác?
Anh cảm thấy đầu óc nặng. Anh mơ màng trong những nghĩ suy. Không đâu vào đâu. Anh không thể ngờ, mới đây thôi, trong một cuộc họp với những người dưới quyền, anh đã phát biểu những gì anh cũng không nhớ nổi, để rồi đây anh phải chịu tiếng thị phi. Mà sự đời là vậy. Có phải tất cả kẻ dưới quyền đều ưa anh? Có phải anh là người hoàn thiện đến mức mọi người phải noi gương theo anh?
Anh không hiểu tại sao có tờ báo đăng đời tư của anh, nêu cung cách làm việc của anh. Không lẽ đó là tự do báo chí, tự do ngôn luận? Anh mệt mỏi vì có kẻ cho rằng anh bất tài vô tướng, chỉ nhờ thời mà anh được lên trưởng phòng. Anh ngẫm lại, những kẻ dưới quyền, kẻ nào tọc mạch, dùi thọc anh? Anh thấy ai cũng vậy. Cũng cung cách nhỏ nhẹ. Khi anh đưa ra ý kiến gì, ai cũng cho là sáng suốt. Và họ chỉ có làm theo. Anh ngẫm lại, khi còn là nhân viên, anh cũng thế. Tội gì góp ý cho mệt sức. Vả lại, mấy lãnh đạo lắng nghe kẻ dưới quyền một cách chân tình. Đôi khi lãnh đạo cho kẻ góp ý ấy là thế này thế nọ, là nhiều chuyện. Có khi quy chụp là đầu mối gây bất an trong nội bộ. Anh không biết ai là kẻ nói xấu mình. Anh tự hỏi sao có người thích nói xấu người khác?
Anh chỉ biết có kẻ dấu mặt nào đó đã bêu xấu anh. Thậm chí đồn thổi công việc của anh. Anh lấy làm buồn. Mà đời này vui được mấy chốc, dù anh là kẻ có chức quyền, giàu có. Anh không buồn sao được khi ai đó chỉ biết nói xấu anh mà anh không biết hắn là ai. Thà rằng góp ý phê bình chân thật mà anh biết mặt, biết tên thì đỡ biết mấy. Biết để yên tâm rằng mình có lỗi thì người ta mới góp ý. Biết để tin tưởng rằng trên đời này còn có người chân thực với mình vì họ dám chịu trách nhiệm về lời nói của họ. Anh đâu có cần khen kiểu bầy đàn, kiểu những fan cuồng mê thần tượng. Anh đọc ở đâu đó, hay cả trong kinh nghiệm sống, đã cho anh nghĩ suy về cuộc đời, rằng khen chê dễ lây lan bầy đàn như dịch cúm. Miệng lưỡi thế gian mà! Hơi đâu anh nghĩ về nó cho mất công, cho mệt sức.
Chiều nay, sau khi làm việc xong, anh ghé quán ngồi một mình. Ít khi anh ngồi một mình trong quán cà phê này. Ánh nắng còn sót lại trên đường không níu được chút vàng tươi của những bông hoa cúc cuối mùa. Những bông hoa như tâm trạng anh lúc này. Ngồi một mình, nhìn người qua lại lúc nhanh, lúc chậm, anh cảm thấy cuộc đời từng con người có khác chi con kiến ngược xuôi. Đi đi. Về về. Mang những cục buồn, mảnh vui. Tha những hạt no, mầm đói… Để rồi, trong giấc ngủ chập chờn, thao thức với những thức buồn vui no đói ấy. Rồi sáng ra, chưa kịp mở mắt, lại vội vã, cuống cuồng giành giật lấy từng giây phút buổi bình minh, rồi lại lên đường, lại trở về cái nghiệp của kiếp người, kiếp kiến, kiếp chúng sinh.
Nhiều đêm anh mơ. Và giấc mơ ấy cứ lặp đi lặp lại. Trở thành nỗi ám ảnh trong anh. Anh cùng đồng loại giành giật nhau bát cháo lú. Cũng từng ấy lời nói, cũng chừng ấy sự việc, chỉ có đồng loại là ngày càng đông…
- Cháo này là của tao! Bọn bay không được đụng vào.
- Của tao. Mày xê ra!
- Của bà đấy! Bọn bay cút xéo đi!
- Của ông! Của ông!
- Bọn chó cút đi!
- Chúng mày là rắn rết. Là bọn HIV. Là bọn…
- Tao là rồng, là phượng đây! Bọn bay để cháo cho tao.
Đủ âm thanh hỗn độn. Thế nhưng, chẳng một ai, kể cả anh, húp được miếng cháo nào cả. Cơn đói hành cái bụng anh. Mọi người, sau khi giành giật, ai ai cũng thè lưỡi thở. Chỉ là hơi thở của người đói lâu ngày. Đôi mắt mọi người ánh lên cái đói, nỗi thèm ăn. Anh và đồng loại đói trong mơ là cớ làm sao? Anh thèm giấc ngủ an lành. Nhưng giấc ngủ ấy dễ gì có được. Trong anh, khi đêm về, lại hiện lên những giấc mơ cháo lú.
2.
Sự tỉnh thức, sự khôn ngoan chẳng là gì cả trước cuộc đời này. Càng tỉnh thức, càng khôn ngoan thì con người vẫn cảm thấy cô đơn, thấy cuộc đời càng vô vị. Anh cũng thế. Anh thèm ăn dù là thức ăn chứa sự lú lẫn để quên đi cái khổ, cái nhọc nhằn, buồn lo. Đang trong vòng tử sinh của cuộc đời, ước gì anh quên hết mọi thứ. Chỉ cần có nụ cười, dù là nụ cười hoang sơ, nụ cười của người tiền sử cũng hơn là cái cười gượng gạo mang nghiệp của kẻ nhân danh văn minh, đạo đức, độc lập, tự do.
Nhiều đêm không ngủ, nếu không mơ giành cháo lú thì anh lại mơ dữ khác. Anh thấy mình rơi xuống hố thẳm. Đen. Rồi đỏ. Rồi đủ màu sắc. Anh chơi vơi cùng đồng loại. Rồi cơn mơ cháo lú cũng lại hiện về. Đồng loại cùng anh đói trong cơn mơ. Anh thấy trong mơ hồ, có ai đó đang nấu cháo lú, đang phân phát cháo lú cho anh và đồng loại anh. Nhưng cơn đói vẫn hành hạ mọi người vì chẳng ai chịu nhường cho ai. Anh thấy những kẻ trước đây vai mang chủ thuyết này, chủ trương nọ mà vẫn bị đói. Lại có kẻ mang vàng bạc tiền của từ những vụ làm ăn kiểu mafia mà chẳng húp được hớp cháo nào.
Cũng may cho Hân. Anh được tách ra khỏi đám đông đói cháo ấy. Anh đi qua chiếc cầu. Có phải là cầu Nại Hà trong tâm tưởng? Những cô gái cười chọc ghẹo anh khi anh trần truồng, tồng ngồng bước qua cầu. Họ cũng chọc cười những tên đàn ông khác. Còn đằng xa kia, các chàng trai đẹp như thiên thần đang hát những câu hát vu vơ về vóc dáng của những phụ nữ đang bước qua một chiếc cầu khác. Họ hát về các bộ phận tạo thành vóc dáng ngọc ngà của phụ nữ. Nếu để riêng các bộ phận ấy ra khỏi cơ thể, chắc các bạn sẽ có tâm trạng như một học sinh đang xem mô hình cơ thể người trong giờ sinh vật.
Bỗng Hân hét lên. Thì ra anh mơ. Một giấc mơ khó hiểu. Cũng biết bao chuyện khó hiểu trên đời này đang xảy ra. Khó phân tích, lý giải không phải vì con người không có tri thức, kiến thức hay không có sự khôn ngoan. Có lẽ khó hiểu vì con người tự ma mị với những lý luận tưởng chừng là khoa học biện chứng của mình. Dẫu Einstein có sống lại, chắc ông cũng không hiểu hết sự phức tạp của cá nhân con người dù ông vĩ đại bởi thuyết tương đối. Mọi sự việc, hiện tượng đối với ông là tương đối nên ông vĩ đại. Ông không có cái vĩ đại của sự bách chiến, bách thắng, của kiểu muôn năm. Bộ óc kỳ dị của ông so với các bộ óc của bọn chính trị, bọn phát xít, độc tài, bọn bồi bút, xử án thì ai dị kỳ hơn ai? Và anh thầm nghĩ không biết trong bọn họ có ai thèm cháo lú? Có ai muốn thoát khỏi sự khôn ngoan không? Anh lại thèm quên. Mong được chút cháo lú để quên cái kiếp người vớ vẩn bởi ước mơ viễn vông, chủ thuyết không tưởng.
Sự dằn vặt làm anh tức thở. Như có ai bóp nghẹt đường dẫn khí quản. Cổ họng anh vừa rát vừa tưng tức. Anh lấy sức hít mạnh như muốn đem dưỡng khí vào lồng ngực của mình. Rồi anh thở ra thật mạnh, tống khứ thán khí ra khỏi cổ họng. Dẫu anh hít vào, thở ra thật mạnh, y như người luyện thể dục, nhưng cổ họng anh vẫn khó chịu. Như có kiến bò trong cổ họng, như có gai cào cấu vùng thanh quản của anh. Anh ao ước quên tất cả, mọi thứ, kể cả cái đau mà anh chịu đựng.
3.
Mỗi khi ốm, anh hay nghĩ về thân phận con người. Anh đã tự răn mình như con chiên tự răn mình trước Chúa Trời, đã nghĩ suy về kiếp người trong cuộc sống như Phật tử tu tập trước kiếp nạn luân hồi. Anh thương anh, rồi thương những người thân, thương luôn bà con hàng xóm và cả đồng bào anh, rồi cả nhân loại nữa. Anh ước ao ai cũng hiểu nhau, thương nhau thì cuộc đời đẹp biết mấy, đáng yêu biết mấy. Anh nhớ lại có lúc anh làm phật lòng cha mẹ. Anh nhớ có lúc mình hơn thua với vợ con. Có lúc, anh không vừa ý, bằng lòng với hàng xóm như việc họ lấn đất của nhà anh, như họ để chó ỉa trước cổng nhà anh, như đốt vàng mã, quăng gạo muối, hột nổ trước nhà anh… Đủ thứ họ gây phiền cho anh trước đây. Nhưng giờ trong giây phút chống chọi với căn bệnh, anh như muốn nói với mọi người là anh chẳng phiền ai cả. Hơn thua làm gì ở đời này? Được mất, có chăng chỉ là thứ tức thời.
Dẫu đang chống lại từng con virut dữ dằn của căn bệnh, anh thấy mình vẫn còn may mắn hơn một số người khác. Anh như được ai đó nhắc nhở trong cơn đau rằng, sự sống là quý nhất. Rằng sự sống là sự vận động trong suy nghĩ, trong chuỗi thời gian, không gian của ánh sáng. Anh như thấy sự sống trong trục Ox, Oy, Oz…, On… ám ảnh anh. Cái khổ nhất khi bệnh hoạn, ốm đau là sự tỉnh thức hay là sự mê man? Anh không xác định được. Anh chỉ thấy rằng còn cảm giác, còn suy nghĩ thì anh còn tồn tại. Mà sự tồn tại đó, nhiều khi anh lại chán chường, lại thấy vô nghĩa. Dẫu anh đọc ở đâu đó rằng con người được sinh ra là ân phước của chính bản thân họ, là niềm vui của người thân, rằng trời sinh ra có ý, nhưng anh vẫn thấy phân vân không đâu vào đâu cái khái niệm làm người. Có phải bát cháo lú trong tiền kiếp bắt anh giải mã nỗi trở trăn của kiếp người? Có phải bát cháo lú ở tận đâu đâu bắt anh sợ những thứ chẳng thuộc về anh? Kể cả cái sống, cái chết của anh, đôi lúc anh cũng sợ vì cũng chỉ là sự tồn tại của dạng này, dạng khác.
Anh hít thở mạnh. Anh thèm thông cái cổ họng đau rát, tắc nghẽn. Cả ngày nay anh uống không biết bao nhiêu nước là nước mà vẫn cảm thấy khô cả người. Cả cơ thể anh khó chịu. Nhiều khi anh nghĩ về cái chết trong tương lai. Anh nghĩ chỉ để mà nghĩ, để chứng tỏ rằng anh còn tồn tại. Để thấy rằng anh cũng biết lẽ đời, biết quy luật của tạo hóa, để sống sao cho bình an, không vướng bận những vẩn vơ suy nghĩ bất thường.
Có tiếng la hét ngoài đường. Bọn con nít hò reo. Anh nghe rõ tiếng trống bọn trẻ đang tập múa lân. Trung thu gần đến. Trăng rồi sẽ tròn. Bài hát tuổi thơ năm nào lại trổi dậy trong anh. Bóng trăng trắng ngà, có cây đa to, có thằng Cuội già ôm một giấc mơ… Thằng Cuội năm nảo năm nao vẫn vậy, vẫn cứ mơ giấc mơ cung Quảng. Và anh, suốt cả hành trình kiếp người vẫn mơ những giấc mơ cháo lú. Anh thấy bát cháo lú đang được các hồn người húp vội trước lúc đầu thai, cho quên cái kiếp người khốn khổ trong cái bể khổ ở cõi ta bà, để nhận cái kiếp khổ khác.
Rồi anh lại thấy biết bao người trước mắt anh đang giành nhau từng hớp cháo lú. Đó là bọn chính trị muốn quên thủ đoạn giành giật quyền lực một thời, muốn quên bàn tay đầy máu của mình đã từng giết cha mẹ, anh em, đồng bào để bước vinh quang lên vũ đài chính trị. Đó là bọn buôn bán vũ khí, ma túy muốn quên những phi vụ không có tình người, miễn chỉ cần có tiền, vàng, kim cương. Đó là bọn phát xít, độc tài muốn quên những năm tháng dân chúng rên xiết dười ách cai trị hà khắc, vô nhân đạo của bọn chúng. Đó là bọn bồi bút, giờ ngồi nhớ lại những con chữ đầy oán thù, đầy sự ma mị, lừa bịp người đọc, người nghe. Chúng ôm đầu rên xiết bởi những con chữ hành hạ chúng. Đó là bọn xử án, với cái lưỡi uốn thẳng thành cong, uốn cong thành thẳng, xử oan kẻ thiện lương, người vô tội, giờ muốn chuộc lỗi cũng đã muộn rồi… Và còn biết bao kẻ khác muốn quên tội lỗi của mình!
Anh, người thân của anh, cả bọn chúng, tất cả như muốn quên đi cái kiếp khổ của mình. Ai cũng muốn quên đi nghiệp duyên mà mình đã gây ra trong tiền kiếp. Ai cũng biết rõ, chỉ cần một hớp cháo lú là sẽ quên hết mọi điều, quên tất cả, để rồi hóa thân thành kiếp khác, như con người hiện tại luôn tự an ủi sẽ làm lại cuộc đời.
Tất cả như hiểu ra một quy luật là ai cũng giành giật thì chẳng ai được thứ gì cả dù đó là một tí cháo lú. Như có sự sắp đặt diệu kỳ của tạo hóa, ai cũng tự nhìn lại mình. Tất cả xếp hàng chờ đợi đến phiên mình chuyển kiếp.
Trước mắt mọi người là nồi cháo lú nhỏ như nồi cơm Thạch Sanh. Bên cạnh đó, một sinh vật, xin được gọi như thế chứ không biết đặt tên gì, đang đợi từng người đi qua, lấy muỗng múc thứ nước sền sệt trong nồi đút vào miệng từng người.
Tới lượt, Hân đứng trước nồi cháo, há miệng. Một thứ chất nhão nhoẹt, tanh tưởi chạy xuống cổ họng. Anh đang chuyển kiếp làm lại cuộc đời.
