Lily Hoàng Kim Ly là nhà văn nữ gốc Việt đầu tiên được hội Văn bút Hoa Kỳ tặng giải thưởng PEN Beyond Margins Award 2009 cho tác phẩm tiếng Anh có tên là Changing.

Giải thưởng này nhằm trao cho các tác giả thuộc sắc dân thiểu số tại Hoa Kỳ.

Cô là nhà văn gốc Việt thứ hai được nhận giải thưởng này, sau Andrew Lâm Quang Dũng từng được trao giải năm 2006.

Xuất bản quyển truyện viết theo lối thử nghiệm của Lily Hoàng vào cuối năm 2008, NXB Fairy Tale Review đã giới thiệu "đây là câu chuyện tuyệt vời về nước Mỹ của thế kỷ 21".

Câu chuyện của Jack&Jill được chia thành 64 chương, bên cạnh tên mỗi chương là ký hiệu theo 64 quẻ của kinh Dịch.

 Tên quyển sách của Lily là Changing, còn tiếng Anh thường gọi kinh Dịch là (Book of) Change.

"Tôi nhớ rất rõ hồi còn nhỏ có lần được mẹ đưa đến gặp thầy bói theo Kinh Dịch ở Houston, Texas, và bản thân cũng quan tâm đến những truyền thuyết hiện đại," cô chia sẻ với độc giả của BBC tiếng Việt.

"Với tôi đó là những câu chuyện tử vi, tướng số .v.v nhưng quan trọng hơn là trong đó có cả trí tuệ, tâm lý, và bản tính nữa."

"Và những câu chuyện trở thành huyền thoại trong thời hiện đại cũng diễn giải cuộc đời người ta giống như cách mà Kinh Dịch diễn tả vậy," Lily Hoàng giải thích.

"Tôi dùng Kinh Dịch làm cấu trúc để kể chuyện, để có thể trút vào đó những trải nghiệm của một người Mỹ gốc Việt thế hệ thứ hai."

Tập truyện của Lily có thể coi như là chính một quyển "Kinh Dịch" do cô viết ra, mà mỗi chương đều được trình bày theo kết cấu văn bản riêng biệt, có thể coi là văn nhưng cũng có thể coi là thơ.

"Đây chỉ đơn giản là bản dịch mới của Kinh Dịch" - Lily Hoàng
Chương đầu tiên bắt đầu bằng quẻ Thuần Càn với 6 vạch liền, được tác giả đặt tên tiếng Anh là Creation, và trình bày bằng 6 đoạn văn - mỗi đoạn là khoảng 100 chữ không hề ngăn cách nhau bằng dấu chấm.

Truyện và triết

Cứ vậy câu chuyện dẫn dắt người đọc đi qua Thuần Khôn, Thủy Lôi Truân, Sơn Thủy Mông và các quẻ Dịch để về đến Hỏa Thủy Vị Tế tức là một trạng thái chưa kết thúc, chưa hoàn chỉnh, mà Lily gọi là Before Completion.

Tác phẩm của Lily Hoàng không chỉ đơn giản là một quyển truyện, một hợp tuyển văn học, hay một tập thơ, mà còn đạt đến mức một tác phẩm triết học được trình bày một cách đơn giản và dễ hiểu nhất, nhờ cậy từ câu văn, cấu trúc ngôn ngữ cho đến ngay cả hình thức trình bày văn bản để chuyển tải hết các chiều của kinh Dịch.

"Đây chỉ đơn giản là một bản dịch mới của Kinh Dịch", tác giả gửi gắm trong phần cuối của quyển sách, gọi mình là "dịch giả".

"Changing không dễ đọc, và nó là cả thơ và tiểu thuyết, lẫn sách nghiên cứu, và cả truyện cổ tích nữa v.v.," Lily Hoàng Kim Ly chia sẻ với độc giả của BBC tiếng Việt.

Được liên lạc ngay sau ngày có tin về giải thưởng, cô cho biết rất bất ngờ vì quyển sách Changing "chỉ được một nhà xuất bản nhỏ ở Hoa Kỳ xuất bản mà thôi và không có đủ lực để vận động cho các giải thưởng như các tập đoàn lớn trong ngành xuất bản ở Hoa Kỳ".

"Tôi còn hãnh diện hơn khi được so sánh với Andrew Lâm. Gia đình tôi, tất nhiên, rất sung sướng với giải thưởng này. Và nó cũng là phần thưởng cho việc tôi đã không chịu đi theo con đường làm bác sĩ như đã được định sẵn trong Giấc mơ Mỹ," Lily tâm sự.

Hiện cô là giáo viên và tác phẩm đầu tay Parabola được xuất bản đầu năm 2008, từng được giải thưởng trong cuộc thi tiểu thuyết của Chiasmus Press.

Tiểu thuyết mới nhất của Lily Hoàng có tên là The Evolutionary Revolution dự kiến sẽ được Les Figues Press xuất bản vào cuối năm nay hoặc đầu năm 2010.

Buổi lễ chính thức trao giải thưởng PEN Beyond Margins 2009 sẽ được hội Văn bút Hoa Kỳ tổ chức vào tháng Mười Hai tới đây.