Những đặc điểm văn hóa dân tộc, cũng như khí hậu đã quy định nét riêng cho văn hóa ẩm thực mỗi vùng miền, đất nước. Đối với Việt Nam cũng vậy, những đặc điểm về thói quen, tính cách của người Việt đã thể hiện phần nào qua món lẩu – món ăn mới ra đời trên xứ sở "lúa gạo" này.

Ảnh:dumuc.info

 Có lẽ nhiều người sẽ thắc mắc vì sao tôi lại dễ dàng khẳng định như vậy. Nhưng nếu để ý một chút sẽ thấy, tuy lẩu không phải là món ăn truyền thống của dân ta, chưa xứng danh bằng phở, bún, hay cốm, bánh trưng hoặc bánh tẻ... nhưng cũng phải nói, từ nguyên liệu, cách chế biến đến thưởng thức món ăn này đều được biến đổi sáng tạo để phù hợp với đặc tính khí hậu, văn hóa đất nước và con người Việt Nam.

Ảnh:anchoigiaitri.vn
 Ai cũng biết rằng, Việt Nam là một nước nông nghiệp Á Đông, thuộc xứ nóng. Chúng ta có rất nhiều loại rau nhiệt đới cũng như đa dạng các loại thịt bổ dưỡng mà lại ngon. Hơn nữa, các món lẩu còn có sự kết hợp hoàn hảo của một hoặc nhiều loại rau ghém, rau sống. Chính sự đa dạng của các loại rau (rau cải xanh, cải ngọt, rau cải cúc, rau muống, rau cần...) đã mang đến hương vị ngon ngọt và mát khi ăn kèm với các thực phẩm khác. Ngoài rau, lẩu còn hấp dẫn bởi vị ngọt thơm của các loại thịt, cá và phần ăn kèm theo như miến, mì trứng, bún gạo, mì tôm…
 Trước khi món lẩu du nhập vào nước ta, người Việt cũng đã có thói quen thưởng thức món ăn nóng từ mì,  miến,... ăn kèm rau và nước dùng ngọt như món: phở, bún hay món hẩu lốn... Có lẽ vì thế mà nhiều nguồn tài liệu cho rằng, lẩu là món ăn có nguồn gốc và là sự sáng tạo về cách chế biến, cách thưởng từ món hẩu lốn (hay một loại mì nước nào đó)

.

Lẩu hải sản được người miền Trung ưa chuộng
 Tuy nhiên, với nhiều loại gia vị, rau, nấm, măng, khoai môn, thịt, thủy hải sản và các dạng nước dùng chuyên biệt, lẩu được người Việt ta ưa chuộng và ngày càng phát triển đa dạng hơn rất nhiều. Qua thời gian, vẫn là kiểu chế biến và phong thái thưởng thức như ban đầu, nhưng lẩu đã từng bước đa dạng hơn về hương vị cũng như nguyên liệu để chế biến cho từng món.

Lẩu cua hoàng đế San hô đỏ
 Kinh tế phát triển cũng kéo theo sự thay đổi khẩu vị của mỗi người, các món lẩu vì thế cũng được cải biến hơn cho phù hợp. Khi mới ra đời, phổ biến nhất là các món lẩu thủy hải sản, đặc biệt là lẩu cá, lẩu cua, tôm, mực,... Ngày nay, có rất nhiều món lẩu mới là sự kết hợp từ những nguyên liệu thịt “sang” hơn như lẩu bò, lẩu mắm, lẩu hoa xuân... Có người từng khẳng định rằng: “Nguyên liệu để làm thành món lẩu đa dạng đến mức nhìn một nồi lẩu, chúng ta cảm nhận được tất cả những vi chất tốt nhất cho sức khoẻ”.

 Lẩu là món ăn mang được đầy đủ những đặc trưng về văn hóa ẩm thực Việt Nam. Đó là tính hoà đồng - đa dạng, tính đậm đà hương vị, tính tổng hoà nhiều chất, nhiều vị, tính ngon và lành, tính dùng đũa, tính cộng đồng - tập thể và tính “dọn thành mâm”. Thực sự, chưa thấy món ăn nào lại đa dạng trong nguyên liệu chế biến, đậm đà trong hương vị, đầm ấm trong cung cách thưởng thức như món lẩu. Những nồi lẩu nóng hổi đặt giữa bàn ăn, nước dùng ngon ngọt cùng các loại rau tươi, bổ đã đem đến sự đặc biệt, khác lạ của món ăn này.

Ảnh:chudu24.com
 Lại nói đến cung cách thưởng thức, vào mỗi dịp gia đình, bạn bè đoàn tụ, có lẽ người ta sẽ nghĩ đến món lẩu trước tiên, bởi nó đem lại không khí vừa ấm bụng vừa phù hợp để ngồi quây quần đông người. Cả gia đình, người thân, bạn bè bên nồi lẩu đang nóng hổi, nghi ngút khói, cùng nhau thưởng thức những miếng thịt, món rau vừa chín tới, hay bát nước dùng đủ các vị ngon ngọt, đậm đà, chua cay... Không khí ấy, cách thưởng thức ấy dường như đã khiến món lẩu thêm hấp dẫn với người Việt Nam hay cũng là để dân ta giới thiệu với các bạn nước ngoài về nét đẹp, sự phong phú trong văn hóa ẩm thực Việt.

 Ẩm thực Việt Nam còn coi trọng yếu tố bổ dưỡng, vì vậy việc chế biến các món ăn từ nguyên liệu tươi sống cũng là một yếu tố khiến món lẩu vừa ngon lại vừa bổ. Những kết hợp từ thịt gà ngải cứu (giúp giải nhiệt cơ thể), lẩu nấm (tăng cường miễn dịch, giải độc)... là một minh chứng rất chính xác và cụ thể về việc chế biến món ăn như những bài thuốc có lợi cho sức khỏe.

Lẩu vịt om sấu xứ Bắc
 Tuy cùng mang những đặc trưng chung của ẩm thực Việt nhưng mỗi miền trên đất nước ta lại mang có những loại lẩu mang hương vị đặc trưng của vùng miền đó. Người Bắc thường chuộng các loại lẩu vịt, lẩu nấm...miền Nam lại nổi bật với lẩu cá kèo, lẩu mắm; miền Trung phổ biến nhất với các loại lẩu hải sản.

Lẩu mắm  miền  Nam

 
Lẩu cá kèo
 Việt Nam có rất nhiều món ăn truyền thống thể hiện nét đẹp trong đời sống văn hóa  ẩm thực cũng như vẻ đẹp tâm hồn người Việt. Trong số ấy, lẩu – một món ăn còn khá mới mẻ nhưng được nhiều người ưa chuộng bởi một lẽ nó mang đậm “chất” Việt.