30 triệu thông thật - 13 triệu cây giả

Theo số liệu được báo chí loan tải thì ở Hoa Kỳ ước lượng khoảng trên dưới 50 triệu gia đình và cơ sở công tư có đặt cây Giáng Sinh trang trí trong mùa lễ năm nay.

Ðến hôm nay thì ai làm cây Giáng Sinh như thế nào là sự lựa chọn và quyết định đã xong rồi, nhưng đề tài tranh luận từ lâu về việc nên dùng cây thông thật hay cây thông nhân tạo sẽ vẫn còn tiếp tục trong nhiều năm sau nữa.

 
Một cây Giáng Sinh khổng lồ trong khu thương mại Fashion Island ở Newport Beach. Nhìn hình, có ai biết giả hay thật? (Hình: Lâm Trang)

Thật ra thì ngay cả nguồn gốc và cái tên Cây Giáng Sinh cũng đã nhiều tranh cãi mà như mọi chuyện khác của con người, khó có thể giải đáp rõ ràng. Một cách đại cương, truyền thống này có thể có từ hàng trăm năm trong lịch sử nhưng chỉ phổ biến khoảng 200 năm gần đây.

Một điều chắc chắn phong tục này xuất phát từ Âu Châu, ở những xứ lạnh Mùa Ðông chỉ có thông là giống phổ biến nhất trong loại cây không rụng lá, quanh năm xanh tốt (evergreen).

Dáng gọn gàng đồng nhất hình chóp có lẽ cũng là lý do để người xưa chọn lựa giống tùng bách (conifers) mà không phải những giống cây khác.

Dù nhiều lần và nhiều nơi người ta không muốn để truyền thống này mang nặng tính cách tôn giáo nên tìm cách đổi tên gọi nhưng cuối cùng do đã quá quen, Cây Giáng Sinh (Christmas Tree) vẫn được chấp nhận trên toàn thế giới.

Nếu chỉ nhắm dùng Cây Giáng Sinh như một thứ giá để treo những trang trí như đèn, băng màu, trái cầu, đồ chơi... thì chắc chắn là nên dùng cây nhân tạo có nhiều dễ dàng tiện lợi và cũng rẻ tiền hơn.

 Cây thông nhân tạo đã được làm từ lâu, có thể bằng nhôm, vải và bây giờ hầu hết bằng PSV (polyvinyl chloride) hay các loại plastic tái sinh.

Với đủ mọi kích thước tùy ý muốn và... không rụng lá, cây thông giả dùng xong cất đi để đem ra lại trong nhiều năm sau, trung bình khoảng 5 năm nhưng tiết kiệm hơn thì có thể rất lâu nếu không phải là mãi mãi! Vì vậy con số 13 triệu cây thông nhân tạo được bán trong một năm không diễn tả được chính xác số những Cây Giáng Sinh không làm bằng cây thông thật.

Cây thông thật vẫn có nhiều đặc tính đáng quý hơn, thật bao giờ chẳng quý hơn giả, với mùi thơm của nhựa và lá cây, hương vị đặc biệt trong phòng khách mỗi gia đình vào mùa lễ đem lại một chút thiên nhiên và không khí ấm cúng cho những ngày vui đón mừng lễ.

Cây thông giả dù hình dáng hoàn hảo cách mấy vẫn mang vẻ khô khan tẻ nhạt và không bù đắp được giá trị thực tế cũng như tâm lý của cây thông thật.

Sự chăm sóc cây thông thật khó khăn hơn, từ chỗ phải có chân giá thích hợp để khỏi đổ nghiêng ngả đến việc đổ nước giữ cho cây tươi tốt trong nhiều ngày. Tuy nhiên việc chọn một cây thích hợp với nơi đặt và dáng dấp cũng như loại thông vừa ý còn là một thú vui mua sắm mỗi năm chỉ có một dịp.

Có hàng trăm giống thông khác nhau nhưng thông dụng được dùng làm Cây Giáng Sinh ở Hoa Kỳ là những giống Douglas fir, Noble fir, Norway Spruce... Giống Douglas-fir lại có tới hàng trăm phân loại, tiêu biểu là lá có 3 nhánh mà ở Việt Nam thường gọi là thông ba lá trên vùng cao nguyên Ðà Lạt.

Thông Douglas không có dạng hình nón đều đặn và đẹp vì cành lá quá rậm rạp, giá rẻ hơn loại thông Noble hình dáng mỹ thuật hơn, gốc ở vùng núi miền Tây Hoa Kỳ.

Thông Norway Spruce, gốc ở Na Uy nhưng được trồng nhiều nơi khác kể cả Bắc Mỹ, là giống thông dùng làm Cây Giáng Sinh nhiều nhất tại Âu Châu. Mỗi năm đều có một cây thông loại này làm Cây Giáng Sinh Quốc Gia đặt tại sân cỏ Tòa Bạch Ốc.

Nhiều người lầm tưởng rằng mỗi năm cắt hàng chục triệu cây thông để làm Cây Giáng Sinh là một sự phí phạm hủy hoại thiên nhiên. Sự thật trái lại vì đó là việc làm giàu thêm cho môi trường thiên nhiên, khác hẳn với việc khai thác cây thông cho kỹ nghệ làm giấy và vật liệu xây dựng.

Từ đầu thế kỷ trước đã có những trại chuyên trồng thông để làm Cây Giáng Sinh và những người cầu kỳ có thể lái xe đến tận nơi chọn mua, hoặc cắt ngang hoặc bứng nguyên rễ để rồi sau ngày lễ có thể trồng lại ngoài vườn hay đem tặng cho những công viên.

Từ sau Thế Chiến II ở Hoa Kỳ không được phép tự do chặt cây thông thiên nhiên trong rừng hay bên sườn núi mà phải tuân theo những quy định.

Hiện nay trên toàn quốc Hoa Kỳ có khoảng 400 triệu cây thông ở các trại chuyên trồng cây bán cho ngày lễ Giáng Sinh và mỗi năm chỉ khoảng 10% được cắt chở ra các thành phố.

 Mỗi cây cắt đi được thay thế ngay bằng một cây thông con khác. Như vậy mua cây thông thật là làm cho đất đai không bỏ trống, luôn luôn được phủ kín bằng thảo mộc và thông lại là giống cây giúp cho không khí trong sạch tốt lành.

Hơn nữa các gia đình mỗi năm dùng cây thông thật làm Cây Giáng Sinh sẽ giúp cho các trại trồng thông phát triển, tạo công việc làm cho khoảng 17,000 gia đình ở nông thôn, thay vì dùng cây thông giả do kỹ nghệ sản xuất mà hầu hết là “Made in China”. Cũng có thể thuê cây thông về để trong mùa lễ, sau đó chủ trại lấy lại và tiếp tục trồng cho lớn hơn.

Bây giờ nói về tác động đến môi trường thì vẫn không hết những ý kiến trái ngược. Những người bênh vực cây thông thật cho rằng sau một thời gian ngắn sử dụng, cây thật có thể được tái sinh làm chất phủ mặt đất (mulch) cho cây trồng.

Cây thông thật để trong nhà thải ra khoảng 3.1 kg khí nhà kiếng còn cây thông nhân tạo trong suốt thời gian dài dùng đi dùng lại thải ra 48 kg khí nhà kiếng.

Các hãng sản xuất cây nhân tạo nói rằng sản phẩm của họ hoàn toàn vô hại và lâu bền. Nhưng vật liệu để làm những cây này hầu hết là PVC, một loại polymer và phải dùng đến những phụ chất ổn định khác như chì và thiếc. Hiện nay Trung Quốc đã cấm sử dụng chì vì độc tính của nó. Trong khoảng 50 triệu cây thông nhân tạo đang sử dụng ở Hoa Kỳ, khoảng 20 triệu đã cũ trên 9 năm và có thể có tác hại.

Một chi tiết khác nữa là Cây Giáng Sinh to quá sẽ làm choán chỗ trong phòng. Ðiều này dễ giải quyết với cây nhân tạo có thể làm cao gần 10 feet hay nhỏ 1 foot.

Với cây thật các nhà trồng cây tìm ra một loại nhỏ tên là “Norfolk Island pine” có thể trồng trong chậu rồi sau đó nếu muốn đem trồng ra ngoài đất cho mỗi năm mỗi lớn hơn. Ðây là giống cây gốc ở một hải đảo Nam Thái Bình Dương, thật ra không thuộc loài thông (coniferous tree) nhưng cũng có hình chóp và tuy là gốc nhiệt đới nhưng sống được ở khí hậu ôn đới, lại ít cần ánh sáng mặt trời nên rất thích hợp để trong nhà.

Vậy thì cây thật hay cây giả, tùy theo ý thích và nhận định của từng người, sao cho ngày lễ Giáng Sinh không thiếu vắng một hình ảnh tiêu biểu.