Ði đến đâu Gadhafi tuồng như cũng muốn bắn tiếng bằng một thông điệp

Thủ đô Tripoli có thể thất thủ, chính quyền chuyên chế Libya có thể sụp đổ. Nhưng phe nổi dậy nói họ chưa ăn yên ngủ yên, ngày nào nhà độc tài Moammar Gadhafi chưa bị bắt hoặc giết chết.

 
Một tấm hình của nhà độc tài Gadhafi bị quân nổi dậy đốt tại tổng hành dinh Bab al-Aziziya của ông ở Tripoli. (Hình: Patrick Baz/AFP/Getty Images)
 
 Còn phải chờ đến bao lâu mới được hưởng giây phút khải hoàn, điều này có vẻ không có gì chắc chắn.

Tùy viên báo chí Tòa Bạch Ốc, Josh Earnest, trong cuộc họp báo ngắn ngủi sáng hôm Thứ Tư ở Martha's Vineyard, nơi Tổng Thống Barack Obama đang nghỉ hè, đặt vấn đề nhà độc tài Moammar Gadhafi hiện đang ở đâu. Ông Earnest nói: “Không có chứng cớ nào cho thấy ông ta đã trốn ra khỏi nước.”

Ðại Tá Dave Lapan, phát ngôn viên quân sự Hoa Kỳ nói với các nhà báo: “Phải công bằng mà nói, chúng tôi tin là ông ta hiện vẫn còn ở trong nước vì chưa có thông tin nào chứng minh ông ta đã ra đi.” Ông tiếp rằng Gadhafi hiện ở đâu thì vẫn chưa rõ.

Phát ngôn viên quân sự của phe nổi dậy, Ðại Tá Ahmed Bani nói: “Nay chúng tôi đã hoàn toàn kiểm soát khu dinh thự Bab al-Azizya. Ông Gadhafi và mấy người con trai không còn ở đây, không có ai cả. Không ai biết họ đi đâu.”

Ði đến đâu Gadhafi tuồng như cũng muốn bắn tiếng bằng một thông điệp. Trong một bản văn công bố vào sớm Thứ Tư qua trang mạng đài truyền hình do người con trai là Seif al-Islam cai quản, ông Gadhafi tuyên bố ông “di tản chiến thuật” khỏi khu dinh thự sau khi bị NATO tấn công làm hư hại. Ông Gadhafi nói:

“Bab al-Azizya nay chỉ còn là đống gạch vụn sau khi nó trở thành mục tiêu của 64 hỏa tiễn của NATO. Chúng tôi rút khỏi nơi đây chỉ vì lý do chiến thuật.” Tuy nhiên bài diễn văn của ông không nhắc gì đến việc ông đã rút đi đâu.

Trong bản văn ông phát biểu sau đó qua đài truyền hình Arrai Oruba đặt ở Syria, ông Gadhafi thúc giục “dân chúng, các bộ tộc, các bô lão hãy xuống đường... và dọn sạch Tripoli cho hết chuột bọ” - ý muốn ám chỉ quân nổi dậy.

Ông Gadhafi còn nói ông đi ra ngoài đường phố Tripoli mà không ai nhận ra: “Tôi đi mà không ai trông thấy và tôi chứng kiến các thanh niên đang sẵn sàng bảo vệ thành phố của mình.”

Sau khi tiến vào Tripoli, dân chúng thủ đô ăn mừng suốt đêm. Vào sáng sớm Thứ Tư, các đường phố trở nên trống trải một cách ghê rợn, trong khi quân nổi dậy và quân trung thành với Gadhafi vờn nhau như mèo chuột ở mọi góc phố và nỗi sợ bị các tay bắn sẻ của Gadhafi ẩn trên các nóc nhà làm tiêu tan các cuộc vui.

Trong cuộc phỏng vấn của đài truyền hình Pháp, France 24, Abdel Jalil, chủ tịch Hội Ðồng Chuyển Tiếp Quốc Gia của phe nổi dậy, cho biết có bắt được 600 tay súng trung thành với ông Gadhafi và cuộc chiến chưa kết thúc chừng nào Gadhafi chưa là tù nhân.

Phe nổi dậy nói quân trung thành của ông Gadhafi ở thành phố Sirte, nơi sinh quán của ông và cũng là thành trì chính còn lại, đã bắn hỏa tiễn vào thành phố Misrata của phe nổi dậy, chỉ vài giờ sau khi bắt đầu có cuộc thương lượng đầu hàng của thành phố Sirte.

Ở mặt trận miền Ðông, quân nổi dậy tràn ngập tụ điểm dầu khí Ras Lanuf, trên đường tiến đến Sirte.

Tổng Thống Nga Dmitry Medvedev đồng thời tuyên bố, ở Libya vẫn có hai lực lượng mặc dù phe nổi dậy đang thắng thế, và ông kêu gọi thương thuyết để giải quyết vấn đề.

Suốt nhiều tuần ông Gadhafi không xuất hiện nơi công cộng, trong khi nhiều đồn đoán cho rằng ông đang ẩn trốn trong khu dinh thự của mình.

Gadhafi và gia đình đang ở đâu, vẫn là một bí mật. Phe nổi dậy nói họ không tìm thấy dấu vết nào của ông ta khi họ xông vào khu dinh thự của ông hôm Thứ Ba.

John Burns, phóng viên báo New York Times đang làm tường thuật ở Tripoli, cho rằng con người mà phe nổi dậy đang săn lùng là một người kỳ dị, tính khí bất thường, mà người ta chỉ có thể đánh giá được qua hành động, khiến khó có thể tiên liệu về các nước cờ của ông ta. Ông Burns nói: “Ðó là một bí mật. Tất cả chúng ta chỉ biết suy đoán, suy đoán về một người không thể tiên đoán.”

Quân nổi dậy đã chiếm được Tripoli, đáng kể nhất là khu dinh thự của Gadhafi. Người ta tràn ra đường nổ súng bắn mừng reo vui, khiến gợi nhớ đến một thủ đô Ả Rập bị chiếm cách đây bảy năm, đó là Baghdad.

Hồi năm 2003, nhà độc tài Saddam Hussein, cũng như Gadhafi đã thề sát cánh với dân chúng. Nhưng cuối cùng thì cả hai đều biến đi đâu mất.

Nhà báo John Burns, người tường trình về Hussein và cuộc chiến ở Iraq, gọi Gadhafi và Hussein đều là “kẻ sát nhân,” tuy nhiên cho rằng ông Hussein là người có tính toán hơn, trong khi ông Gadhafi đang đánh mất dần yếu tố hợp lý. Ông Burns nói: “Theo tôi ông này mang chứng ảo tưởng trong suốt nhiều năm và rằng cơn ảo tưởng càng trầm trọng hơn, khi màn chung cục đối với ông ta đang gần kề.”

Nhà báo Nic Robertson của CNN, người cũng phụ trách việc tường thuật thời gian cuối cùng của Hussein nói, thời của ông Gadhafi chỉ còn rất giới hạn, rằng ông này không thể kéo dài được lâu như Saddam Hussein.

Khác với Iraq, nơi ông Hussein bị liên quân lật đổ, Gadhifi bị lực lượng dân quân nổi dậy Libya thực hiện. Ông Hussein có thể tìm nơi ẩn dật trong đất nước phân chia bởi nhiều hệ phái, còn ông Gadhafi không có được chọn lựa đó. Nhà báo Robertson nói: “Cả nước Libya đều muốn ông Gadhafi phải ra đi, tuy nhiên dù vậy cũng phải chờ đến vài tuần nữa.”

Abubaker Saad, cựu cố vấn của ông Gadhafi miêu tả đến một hệ thống hầm trú ẩn kiên cố bên dưới khu dinh thự của Gadhafi, nơi ông này có thể tạm trú. Nhưng những chỗ này đã bị các cuộc không tập của NATO san bằng, Gadhafin không thể nào còn ẩn trốn nơi đó được.

Có tin ông Gadhafi đang trốn trong một nông trại nằm gần phi trường, để chờ cơ hội tẩu thoát. Thuyết này có vẻ hợp lý sau khi Gadhafi cho truyền thanh một thông điệp hôm Thứ Tư, người ta có thể nghe thấy vang vọng tiếng gì giống như tiếng gà vịt kêu ở phía sau.

Theo điện văn ngoại giao mật của Mỹ do WikiLeaks tiết lộ hồi năm ngoái, Gadhafi là người sợ đi máy bay qua một biển nước và vô cùng ghét sinh hoạt ở các tầng trên của một tòa nhà. Do vậy ông ta chỉ có thể tìm cách trốn đi bằng tàu biển từ một hải cảng mà thôi.

Cũng có lời bàn rằng ông Gadhafi có thể được một số nước chấp nhận sang tị nạn như Venezuela, Chad và Algeria.

Fouad Ajami, một học giả thâm niên ở viện Hoover Institute, thuộc trường Ðại Học Stanford, suy luận: “Giờ này có thể ông ta đang ở biên giới với Algeria.” Libya tiếp giáp với Tunisia, Ai Cập, Algeria, Chad, Sudan và Niger. “Một bên là Tunisia, bên kia là Ai Cập, duy chỉ có dân Algeria là sẵn sàng chấp nhận Gadhafi mà thôi. Ông ta có nhiều chọn lựa, như có thể chạy qua Chad, nơi ông ta bỏ ra hằng tấn tiền bạc để mua chuộc các nhà lãnh đạo ở đó.”

Charles O. Cecil, một cựu đại sứ Mỹ ở Niger và cũng đã từng làm tham vụ ngoại giao ở Libya trong hai năm 2006 và 2007, cho rằng nhiều quốc gia ở Phi Châu vẫn còn mang ơn mắc nợ với Gadhafi vì ông từng viện trợ giúp đỡ họ. Ông Gadhafi cũng từng giúp thương thảo một hiệp ước hòa bình cho nước Cộng Hòa Trung Phi.

Về cá nhân Gadhafi, ông Cecil tin Gadhafi có thể vẫn giữ đúng lời thề ở lại trong nước. Theo ông Cecil, Gadhafi có thể tìm chốn dung thân ở vùng quê quán Sirte của ông, nơi người trong bộ tộc này được hưởng ơn mưa móc của ông nhiều nhất.

Hussein cũng từng làm tương tự ở Iraq. Ông ta trốn về quê nhà ở Tikrit và sống sót được nhiều tháng.

Chủ tịch Liên Ðoàn Cờ Tướng Quốc Tế, Kirsan Ilyumzhinov, người từng đến Libya để vận động phong trào chơi cờ Tây ở các nhà trường hồi Tháng Sáu, cho hãng thông tấn Interfax của Nga biết, ông có nói chuyện bằng điện thoại với Gadhafi hôm Thứ Ba và rằng ông Gadhafi “đang sống mạnh khỏe ở Tripoli và sẽ không rời khỏi Libya.”

Nhà báo New York Times, John Burns, ghi nhận việc ông Gadhafi ngồi đánh cờ với vị khách người Nga trong khi bên ngoài NATO đang oanh tạc tơi bời, là một ví dụ về chứng ảo tưởng của ông Gadhafi.

Có lẽ tay cờ người Nga biết được sự thật hiện ông Gadhafi đang ở đâu.

Cựu Ðại Sứ Cecil nhận định: “Ðây là cá tính của ông ta. Dưới cái nhìn của ông ta, ông ta chọn lựa đường đi của một kẻ tuẫn đạo.”

–––-

Liên lạc tác giả: This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it