''Hiện giờ chúng tôi đã tiến sát đên việc chính thức hóa sự đồng thuận đó''

Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa (Ảnh : RFI /Thanh Phương)

Tiếp tục vòng công du "chữa cháy" để hàn gắn rạn nứt trong khối ASEAN vì vấn đề Biển Đông, Ngoại trưởng Indonesia đã đến Phnom Penh hôm nay, 19/07/2012, sau khi ghé Manila và Hà Nội hôm qua. Sau cuộc tiếp xúc với đồng nhiệm Cam Bốt, Ngoại trưởng Indonesia tỏ ý lạc quan : ASEAN đã "gần kề" một tuyên bố thống nhất về Biển Đông.

Phát biểu với các nhà báo tại Phnom Penh, Ngoại trưởng Marty Natalegawa xác định : « Cho dù đã có nhiều ý kiến ngược lại, trong thực tế, phải nói là ASEAN vẫn đoàn kết ». Ngoại trưởng Indonesia nhắc lại rằng mục tiêu của ông là cố gắng xác định rõ « các lập trường cơ bản của ASEAN về vấn đề Biển Đông », cho phép xua tan quan niệm cho rằng nhóm 10 nước Đông Nam Á bị chia rẽ. Ông kết luận : « Hiện giờ chúng tôi đã tiến sát đên việc chính thức hóa sự đồng thuận đó ».

Về phần mình, Ngoại trưởng Cam Bốt Hor Nam Hong, nước đang giữ chức chủ tịch luân phiên ASEAN, đã nói với các phóng viên rằng ông hy vọng sẽ có thể công bố lập trường chung của khối vào ngày mai 20/07, sau khi được toàn thể các Ngoại trưởng ASEAN phê duyệt.

Theo giới phân tích, lập trường chung này có lẽ sẽ bao gồm những nhận định đại cương, trên cơ sở một số điều đã được nhà trung gian hòa giải Indonesia xác nhận vào hôm qua tại Hà Nội khi ông cho rằng : « Cá nhân mỗi thành viên ASEAN không bày tỏ một quan điểm riêng mang tính dân tộc về các xung đột ở Biển Đông, rằng ai đúng ai sai. Cái chúng ta cần có là một quan điểm chung trong việc ủng hộ các cơ chế như Bản Tuyên bố về Ứng xử của các bên tại Biển Đông DOC, Bản hướng dẫn thực thi DOC, Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, luật pháp quốc tế, không sử dụng vũ lực và giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình ».

Xin nhắc lại khác biệt quan điểm trong nội bộ ASEAN về các tranh chấp chủ quyền trên vùng Biển Đông giữa 4 nước Đông Nam Á - Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei - với Trung Quốc, đã là nguyên nhân khiến cho Hội nghị các Ngoại trưởng ASEAN kết thúc ngày 13/07 tại Phnom Penh không ra được bản thông cáo chung, điều chưa từng thấy trong lịch sử 45 năm của ASEAN.

Các nhà ngoại giao có mặt tại chỗ tiết lộ rằng điểm gây bất hòa chính yếu là sự kiện nước chủ nhà Cam Bốt – một đồng minh thân thiết của Trung Quốc – đã từ chối việc nêu lên một số sự cố cụ thể trên biển, trực tiếp chống lại Manila, vốn muốn văn kiện của ASEAN nhắc đến vụ đối đầu kéo dài hàng tháng trời giữ Philippines với Trung Quốc ở vùng Bãi ngầm Scarborough, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Manila, nhưng bị Bắc Kinh đòi chủ quyền.

Rạn nứt trong nội bộ ASEAN, bộc lộ công khai tại các hội nghị ở Phnom Penh, đã ngăn chặn các bước tiến đạt được trên một bộ « quy tắc ứng xử » giữa ASEAN và Trung Quốc nhằm ngăn ngừa không cho xung đột bùng lên trong vùng biển đang tranh chấp.