Một khu khai thác đất hiếm tại làng Tân Quang, ngoại ô thành phố Bao Đầu, vùng Nội Mông Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 31/10/2010.
REUTERS/David Gray/Files

Syria chiếm nhiều trang trong phần tin thời sự của các tờ báo Paris hôm nay. Riêng về châu Á, một bài phóng sự trên Le Monde nói về « thảm họa môi trường và y tế » của người dân Trung Quốc ở Bao Đầu vì khai thác đất hiếm.

 Trong bài phóng sự mang tựa đề « Đất hiếm giết chết những ngôi làng », Le Monde nhắc lại : 97 % đất hiếm được sử dụng trên thế giới là do Trung Quốc sản xuất và 70 % trong số đó, xuất xứ từ Bao Đầu.
 

Bao Đầu, trong vùng Nội Mông là nơi khai thác đất hiếm quan trọng nhất của Trung Quốc. Với năm tháng, các nhà máy đã mọc lên như nấm. Ruộng đất trồng hoa màu bị thu hẹp dần. Một phần lớn nông dân phải bỏ ruộng vườn đi nơi khác kiếm sống. Những người còn lại thì mang lấy bệnh tật vào thân.

Đến nơi này, đặc phái viên của tờ báo đã trông thấy một cái hồ nước thật to trải rộng trên 10 km2. Nước ở đây có một màu đen xám chứa rất nhiều các hóa chất độc hại, kể cả những chất phóng xạ như thorium. Đây là chất độc gây ung thư tụy, ung thư phổi và máu.

Không một loài thủy sản nào, một loài rong nào sống nổi trong vũng nước bẩn đó. Ven hồ, cặn bẩn đóng lại thành một lớp dầy đến độ người ta có thể đứng trên đó. Hồ nước bẩn đó không hơn không kém là bể nước do các nhà máy lọc đất hiếm trong vùng thải ra.

Một nhân chứng kể lại với phóng viên tờ Le Monde là vào năm 1958, Bảo Cương là nhà máy hóa chất đầu tiên bắt đầu hoạt động và sau này, Bảo Cương đã trở thành nhà cung cấp đất hiếm số 1 của Trung Quốc. Hồ nước bẩn được hình thành từ đó.

Vào khoảng thập niên 80 dân làng bắt đầu nhận thấy rau cỏ, hoa màu trong vùng bắt đầu có những « triệu trứng không bình thường ». Rau quả ngày cào èo uột và mai một dần. Một chục năm sau, thì không còn một thứ hoa quả nào mọc lên được trên mảnh đất này.

Nông dân các làng lân cận với Bao Đầu bỏ dần ruộng đất cho đến khi các công trình nghiên cứu chứng minh được rằng đất hiếm và hàng chục các nhà máy khai thác chung quanh là nguyên nhân dẫn đến thảm họa về môi trường.

Còn đối với dân cư tại chỗ, tới may một số ít còn cố bám víu vào mảnh đất nơi họ sinh ra và lớn lên. Nhưng số phận của họ « nổi trôi » tùy theo kế hoạch xây dựng nhà máy và các dự án quy hoạch hóa thành phố. Bệnh tật không chừa một gia đình nào.

Nga cương quyết bênh vực Syria

Syria vẫn tiếp tục là điểm nóng trong phần thời sự quốc tế. Bức hí họa trên tờ Le Monde cho thấy hình ảnh ông Kofi Annan, đặc sứ Liên Hiệp Quốc mặt mày đau khổ với một con chim bồ câu – biểu tượng của hòa bình - trên vai. Bên cạnh ông Annan là tổng thống Nga, Putin đang bắt một bàn tay đẫm máu dưới màu cờ của Syria và ông Putin tuyên bố « Tôi tiếp tục ủng hộ chính quyền Syria ». Le Monde ngụ ý « bất lực của quốc tế ».

Matxcơva và Bắc Kinh đã ba lần dùng quyền phủ quyết bác bổ các biện pháp trừng phạt nhắm vào Damas.

Libération và Le Figaro không vòng vo : xung đột gia tăng cường độ trên lãnh thổ Syria, trong lúc Nga và Trung Quốc cương quyết bảo vệ chính quyền Damas. Đó là bằng chứng rõ rệt nhất về sự « bất lực của Liên Hiệp Quốc ».

Libération trích lời đại sứ Pháp bên cạnh Liên Hiệp Quốc, Gérard Araud, theo đó việc Nga chống đối dự thảo nghị quyết trừng phạt Syria cho phép Damas có thêm thời gian để thanh lọc phe nổi dậy. « Lịch sử sẽ phê phán về thái độ của Nga và Trung Quốc ngày hôm nay và lịch sử sẽ cho thấy là hai quốc gia đó sai lầm ».

Cả Matxcơva lẫn Bắc Kinh đều đã bỏ phiếu chống việc gia tăng trừng phạt nhắm vào Syria và đợt biểu quyết tại Hội Đồng Bảo An ngày hôm qua 19/07/2012 là « hồi chuông báo tử » của kế hoạch hòa bình mang tên đặc sứ Liên Hiệp Quốc Kofi Annan.

Tại chỗ, người dân ở thủ đô Damas bắt đầu di tản vì sợ chính quyền trả đũa sau loạt tấn công đẫm máu ngày hôm qua làm phương hại trực tiếp đến gia đình tổng thống Bachar Al Assad. Trong chưa đầy 48 giờ qua đã có hơn 18.000 người Syria vượt biên sang Liban lánh nạn, hàng ngàn kiều dân Irak lao động tại Syria đã chạy về nước.

Dân chúng tại thủ đô lo ngại quân đội và các lực lượng an ninh sẽ không ngần ngại mở chiến dịch tấn công ở quy mô lớn trong những ngày sắp tới. Báo L'Humanité nhấn mạnh đến « cường độ các trận giao tranh ngay giữa lòng thủ đô Damas ». Nhưng dù đã bị thiệt hại nhiều, chưa có dấu hiệu nào cho thấy là chính quyền Syria đang trên đà sụp đổ.

Báo kinh tế Les Echos tóm lược hồ sơ Syria qua hàng tựa : « Syria bị tê liệt, Liên Hiệp Quốc trong ngõ cụt ».

Tờ báo nhận xét về thái độ của Nga : Matxcơva chưa thể bỏ rơi đồng minh Damas vì chưa có kế hoạch sẵn sàng cho thời hậu Al Assad.

Trong khi chờ đợi, kinh tế của Syria ngày càng kiệt quệ : Lạm phát tại Syria gần đây tăng hơn 30 %. Ba ngàn doanh nghiệp cỡ vừa và nhỏ phải đóng cửa ngưng hoạt động trong 6 tháng qua. Đơn vị tiền tệ bị phá giá. Damas một mặt phải đài thọ những phí tổn chiến tranh, mặt khác đang chịu tác động của chính sách trừng phạt kinh tế do quốc tế ban hành : 20 % ngân sách của Syria có được nhờ vào xuất khẩu sang Liên Hiệp Châu Âu.

Chính sách cấm vận của Bruxelles khiến Damas thất thu đến 4 tỷ đô la. Khoảng trống này phần nào được Téhéran đền bù lại, nhưng theo tờ báo, bản thân Iran còn đang chịu áp lực của quốc tế cho nên lòng tốt của Téhéran cũng chỉ có giới hạn.

Trong lĩnh vực văn hóa, sau 15 năm chờ đợi lần đầu tiên liên hoan ca nhạc Festival des Vieilles Charrues, ở vùng Bretagne, mời được huyền thoại Bob Dylan tham dự. Libération, L'Humanité và cả Le Figaro cùng chú ý tới « hiện tượng và hiệu ứng Bob Dylan ».

Với năm tháng liên hoan ca nhạc tổ chức tại vùng Bretagne miền tây bắc nước Pháp này trở thành đại hội âm nhạc lớn nhất châu Âu, thu hút đến 212 000 khán giả trong vỏn vẹn 4 ngày. Sự kiện được chờ đợi nhất năm nay sẽ là buổi t rình diễn vào đêm chủ nhật 22/07/2012 của nam danh ca Bob Dylan.

Giới hâm mộ đang kỳ vọng được thưởng thức lại những tác phẩm như là Like a Rolling Stone, Highway 61 Revisited hay All Along the Watchtower. Đó là những bài hát tủ mà huyền thoại Dylan thường gửi tặng đến khán giả mỗi lần ông bước lên sân khấu.

Libération nhắc lại không phải tình cờ mà Festival des Vieilles Charrues được coi là liên hoan ca nhạc uy tín nhất châu Âu. Trong 21 năm qua ban tổ chức đã từng mời được những tên tuổi trong làng nhạc của thế giới từ Charles Trenet đến James Brown, từ Johnny Hallyday đến ban nhạc Scorpions, từ Lou Reed đến Bruce Springsteen ….

Riêng trong phần chương trình năm nay, bên cạnh Bob Dylan, thì còn phải kể đến một huyền thoại khác của làng nhạc quốc tế là Sting và ban nhạc rock người Anh, The Cure.

Thực ra Bob Dylan nhận lời tham dự liên hoan ca nhạc Festival des Vieilles Charrues trong khuôn khổ 4 buổi ra mắt công chúng Pháp nhân dịp ông chuẩn bị giới thiệu album mới « Tempest » vào tháng 9/2012. Tại thành phố Nimes và Lyon vừa qua huyền thoại Dylan đã không phụ lòng giới hâm mộ.

Le Figaro và L'Humanité không bao giờ đồng ý trên những đề tài xã hội hay chính trị, nhưng hai tờ báo này đã có nhận định giống nhau khi viết về Bob Dylan : đã ngoài 70 nhưng Bob Dylan vẫn « duy trì được ngọn lửa tình » đối với âm nhạc và ông đã chia sẻ được tình yêu đó với những người mến mộ.

Tại Lyon 4500 khán giả đã được hội ngộ cùng với danh ca người Mỹ trong một buổi trình diễn « đầy thú vị » và « thành công mỹ mãn ».