Không thể chối cãi lực lượng cử tri gốc Hispanic mỗi ngày một giữ vị trí quan trọng trong chính trường Hoa Kỳ.

Thị Trưởng Julian Castro của San Antonio phát biểu tại Ðại Hội Ðảng Dân Chủ tổ chức tại Charlotte, North Carolina. Ông được coi là ngôi sao chính trị gốc Hispanic đang lên. (Hình: Alex Wong/Getty Images)

Cứ nhìn vào những chính trị gia được mời phát biểu ở hai đại hội Cộng Hòa và Dân Chủ 2012 sẽ thấy ngay cựu Thống Ðốc Mitt Romney và đương kim Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama đều nhắm vào tập thể cử tri này, hy vọng sẽ được sự ủng hộ của họ để chiến thắng vào đầu Tháng Mười Một tới đây.

Ở Tampa, danh sách các diễn giả “chính” của đại hội Cộng Hòa gồm có hai vị thống đốc Brian Sandoval (Nevada) và Susana Martinez (New Mexico). Tại Charlotte, đảng Dân Chủ dành những chỗ “tốt nhất” cho ông Thị Trưởng Julian Castro của thành phố San Antonio và Dân Biểu Luis Guitierrez của Illinois, những khuôn mặt được xem là tương lai của đảng và biết đâu chừng, sẽ có ngày ra ứng cử tổng thống. Tại Tampa, phía Cộng Hòa trao vinh dự đọc bài diễn văn giới thiệu “vị tổng thống tương lai” Mitt Romney cho Thượng Nghị Sĩ Marco Rubio; cánh Dân Chủ ở Charlotte cũng trao vinh dự tổ chức đại hội và giới thiệu vị cựu tổng thống được nhiều người mến mộ Bill Clinton cho ông Thị Trưởng Antonio Villaraigosa của thành phố Los Angeles, để vị tổng thống thứ 42 của nước Mỹ kêu gọi dân chúng “tiếp tục tin tưởng,” đừng vội buông “ông 44”.

Phải nói cho đúng: Tất cả các ông bà được trao phó trách nhiệm đều làm tròn công tác, tròn đến mức mọi người đều công nhận không thấy có sơ hở hay kẽ hở nào cả. Cũng phải nói cho đúng: Tất cả các diễn giả đều đọc những bài diễn văn hùng hồn bằng tiếng Anh, xen kẽ bằng những câu tiếng “sì” (Tây Ban Nha) được mọi người đứng dậy vỗ tay nồng nhiệt, kèm theo những lời hò hét ủng hộ bằng tiếng “sì” của các đại biểu và quan khách, chưa kể đến những tấm biểu ngữ cầm tay được mọi người giơ lên cao cũng in bằng tiếng “sì,” để bày tỏ sự ủng hộ của họ với đảng, với ông Romney hay với ông Obama.

Sự xuất hiện của các chính trị gia gốc Hispanic ở đại hội Cộng Hòa lẫn Dân Chủ nhiều tới độ lúc ngồi theo dõi đại hội qua màn ảnh truyền hình ở Trung Tâm Báo Chí Tampa, một nhà báo phải cất tiếng bảo “trông chẳng khác gì những chương trình chiếu trên các đài TV nói tiếng ‘sì.’” Hôm gặp lại ở Charlotte, anh đồng nghiệp này cũng nói câu tương tự.

Ðiều đó chẳng có gì phải ngạc nhiên.

Bốn năm trước đây, ứng viên Dân Chủ Obama tạo “kỷ lục chính trị” khi bước vào Tòa Bạch Ốc với 67% số phiếu ủng hộ của tập thể cử tri gốc Hispanic, nhưng lần này, “tình hình chắc chắn đổi khác,” theo câu trả lời của người đại diện Ủy Ban Vận Ðộng Tranh Cử Mitt Romney là ông Jose Pino. “Ông (Obama) hứa hẹn thật nhiều chỉ để kiếm phiếu, nhưng từ khi thành công đến giờ chẳng làm được gì cho cộng đồng Hispanic cả” do đó “lần này cử tri Hispanic sẽ bỏ phiếu cho ông Romney, không thể tin tưởng vào ông Obama được nữa”.

Bà Thống Ðốc Susana Martinez của tiểu bang Mexico cũng tin như thế. Trong buổi ăn trưa với các nhà báo ở Tampa, bà nhấn mạnh tới chỗ “nếu muốn cộng đồng tiếp tục phát triển thì phải ủng hộ ông Romney”. Bà đưa ra rất nhiều dẫn chứng để kết luận ông tổng thống đương nhiệm là người “bội tín”: Hứa sẽ giải quyết ngay tình trạng cư trú cho 11 triệu người không có giấy tờ “rồi cũng không làm,” mỗi năm lại quy định số người bị trục xuất khỏi nước Mỹ “năm ngoái lên đến con số kỷ lục 400,000 người,” mãi đến kỳ vận động tái ứng cử mới ký sắc lệnh DREAM Act cho phép những người theo cha mẹ sang Mỹ cư trú bất hợp pháp từ lúc còn bé được phép có giấy tờ làm việc trong lúc chờ đợi điều chỉnh tình trạng di trú, “những chẳng đi tới đâu cả”.

Tất cả những gì Ủy Ban Vận Ðộng Tranh Cử Mitt Romney và những người ủng hộ ông đưa ra cũng không hẳn đúng, vì ngay chính ông cựu thống đốc của tiểu bang Massachusetts cũng biết “bắt tay với cộng đồng Hispanic là điều không dễ làm”, theo nhận xét của những tổ chức tranh đấu cho quyền lợi của tập thể nói tiếng “sì”. Trong bản phúc trình được phổ biến chỉ vài ngày trước khi hai đảng nhóm đại hội, Hiệp Hội Người Hispanic ở Hoa Kỳ có nói đến chuyện khi tranh cử sơ bộ, ông Romney từng tuyên bố ủng hộ các tiểu bang như Arizona ban hành, áp dụng những điều luật gắt gao với thành phần di dân bất hợp pháp, đồng thời còn tán thành ý kiến thúc đẩy những người không có giấy tờ cư trú “tình nguyện hồi hương,” bất kể đời sống của họ sẽ vất vả như thế nào khi trở về quê nhà. Những điểm được hiệp hội đưa ra cho thấy ông Romney không dễ nắm được lá phiếu của tập thể Hispanic.

“Tôi không nghĩ như vậy,” bà Marie de LaVonne nói với tờ The Miami Herald. “Rõ ràng khối cử tri Hispanic không hài lòng với ông Obama, đến khi ông đưa ra sắc lệnh DREAM Act thì sự bực tức chỉ mới nguôi ngoai, chứ bảo là đã hết thì không đúng.” Trọng điểm của cuộc bầu cử năm nay “vẫn là kinh tế và việc làm, và đây chính là điều cử tri gốc Hispanic quan tâm nhất”. Lý do: Không có việc làm “thì không nuôi sống được gia đình, không có tiền gửi về cho người thân bên nhà,” bà nói tiếp trước khi kết luận bằng câu “Ông nào có kế hoạch đẩy được kinh tế, tạo thêm được việc làm, ông đó sẽ được ủng hộ.”

Những điều bà de LaVonne nói cũng là những điều các cơ quan truyền thông khác nói đến. Cuộc thăm dò do CNN thực hiện cho thấy cử tri gốc Hispanic vẫn quan tâm đến chuyện cải tổ luật di trú, nhưng mối lo hàng đầu của họ hiện giờ “chính là kinh tế, chẳng khác gì mối lo của người dân Mỹ”. Một cuộc thăm dò khác của đài ABC và tờ The Washington Post cho hay hai nhóm bị ảnh hưởng kinh tế nặng nhất là người gốc Châu Phi và người gốc Hispanic, hai cộng đồng bị thất nghiệp nặng nhất cũng là cộng đồng này.

Trích dẫn những dữ liệu do các công ty chuyên gửi tiền cung cấp, tờ USA Today viết rằng lúc kinh tế thịnh vượng “tiền từ Mỹ gửi về lên đến bạc tỷ,” khi kinh tế khó khăn, “chuyện người của cộng đồng gốc Hispanic đang sống bên Mỹ nhờ cậy vào người bên quê nhà trở thành chuyện bình thường”.

Ðem chuyện này nói với ông bạn mới quen Angelo của đài “sì” Telemundo, ông đồng nghiệp cười rũ ra, bảo thêm thành phần gửi tiền về nuôi gia đình nhiều nhất và bị ảnh hưởng nặng nhất “chính là thành phần cư trú bất hợp pháp”. Thành phần đó “là những người thường đứng tụm năm tụm ba ở Home Depot, Seven-Eleven” mà ai cũng gặp, “trước đây năm người 10 việc, bây giờ cả chục người mà không tìm ra nổi một việc”.

Hỏi ông bạn “sì” nghĩ sao về lá phiếu của nhóm cử tri gốc Hispanic đối với cuộc bầu cử tổng thống năm nay, ông Angelo trả lời hôm ở Tampa nghe ông Romney bảo ông Obama đưa nước Mỹ đến bờ vực thẳm, lúc ở Charlotte lại nghe ông Obama bảo ông Romney muốn đưa nước Mỹ trở lại bờ vực thẳm, nhưng “nếu không được sự ủng hộ của cử tri gốc Hispanic, tương lai chính trị của cả hai ông đều... nằm dưới vực thẳm!”